Printable View
Wojna domowa w Syrii odbija się dramatycznie nie tylko na miejscowej ludności, ale również na architekturze. Zabytki, tereny starożytnych wykopalisk stają się areną walk powstańców z reżimem Baszara el-Asada. Grabieże i zniszczenia pomniejszają historyczny dorobek cywilizacyjny Syrii.
Damaszek i Aleppo są jednymi z najstarszych miast na świecie. Jeśli Syria zostanie zrównana z ziemią wraz z całym jej bogactwem zabytków, ludzkość może to dotkliwie odczuć. To tutaj doszło do rewolucji neolitycznej, czyli pojawienia się rolnictwa. To także w Syrii ludzie rozpoczęli udomawianie zwierząt.
Aleppo znajduje się na na skrzyżowaniu kilku słynnych szlaków handlowych pochodzących z drugiego tysiąclecia p.n.e. Do tej pory zachowały się tam Wielki Meczet z XII wieku, XIII-wieczna cytadela, a także budynki wielu późniejszych szkół muzułmańskich.
Siły rządowe ostrzelały w jednym z najpiękniejszych zamków świata - Krak des Chevaliers, kaplicę krzyżowców. Obiekt powstał w Aleppo dzięki muzułmanom, potem został on zdobyty przez krzyżowców, a w latach 1144-1271 znajdował się w rękach joannitów (Zakon Szpitalników św. Jana z Jerozolimy). Dzięki staraniom Mameluków, zamek dołączył do grupy najpotężniejszych twierdz na świecie. To jeden z najlepiej zachowanych zamków krucjatowych.
W wyniku walk, mury i cytadela zamku al-Madik w Tall Szajch Hamad (70 km na północny wschód od miasta Dajr az-Zaur) zostały zniszczone. To tutaj znajdowało się asyryjskie miasto Dur Katlimmu. Do tej pory pracowali tutaj archeolodzy.
Złodzieje okradli ruiny w Apamei datowane na czasy hellenistyczne, rzymskie i bizantyjskie wjeżdżając po rzymskie mozaiki buldożerami.
Bywa, że syryjscy powstańcy uciekają przed atakiem sił rządowych za mury zabytkowych zamków i świątyń. Tak się stało między innymi w przypadku terenu tzw. Martwych Miast. To grecko-rzymskie osiedla otaczające Aleppo i wypełniające ruiny Bosry (tam znajduje się jeden z najlepiej zachowanych na całym świecie amfiteatrów rzymskich).
Bombardowania uszkodziły również strukturę bizantyjskich budowli w al-Bara, Deir Sunbel oraz Ain Larose (północna Syria). Najstarsza część budynku z 574 roku w klasztorze Sajdanaja, który został ufundowany przez bizantyjskiego cesarza Justyniana została zniszczona przez ostrzał z artylerii. Walki odbił się także na meczecie Ummajjadów w mieście Dara, który jest jednym z najstarszych architektonicznych budowli muzułmańskich w Syrii.
Syryjska armia przejęła zamek Ibn Maana nad rzymską Palmyrą. Rozmieściła też czołgi i transportery opancerzone w Dolinie Grobów (na zachód od miasta). Rów obronny wykopano na terenie rzymskich ruin. Niegdyś, starożytne miasto było ważnym centrum antycznego świata.
W Damaszku znajduje się słynny meczet Ummajjadów, powstały w latach 706-715. Niegdyś stały tu świątynie Hadada i Jowisza, a także katedry pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. Tam przechowywane są również relikwie tego proroka, który w islamie nosi imię Jahji. Do obiektu przylega mauzoleum Saladyna, kurdyjskiego sułtana Egiptu i jednocześnie zdobywcy Jerozolimy.
Sytuacja w Syrii jest podobna do tej, która miała miejsce w Iraku. Tam również niszczono zabytki. W 2003 roku splądrowano bagdadzkie Muzeum Narodowe, bibliotekę koranistyczną, a także tereny zamieszkiwane niegdyś przez Sumerów.
Grabieżcy są dobrze zorganizowani, co może potwierdzać używany przez nich ciężki sprzęt. Kradzieże ułatwił im sam rząd Syrii, który w 2000 roku utworzył na terenie kraju 25 muzeów kultury, zaś wiele zabytków pozostawił na miejscu. Ta decyzja miała zachęcić turystów do zwiedzania, a obecnie ułatwiła złodziejom "pracę", bowiem rząd nie jest w stanie ochronić cennych pamiątek.
W Aleppo, drugim co do wielkości mieście Syrii i jej stolicy gospodarczej, kontynuowana jest w sobotę ofensywa powstańców. Walki trwają w historycznych dzielnicach miasta; płonie zabytkowy, średniowieczny bazar (suk), będący niegdyś atrakcją turystyczną Aleppo.
Terenem walk była dzielnica Salahedin, stanowiąca południową bramę do centrum, gdzie wcześniej rebelianci przeprowadzili atak na koszary wojskowe.
UNESCO wydało apel do syryjskich władz i rebeliantów o zachowanie dziedzictwa kulturowego tego kraju, zagrożonego zniszczeniem w rozszerzającym się konflikcie zbrojnym.
"Namawiam wszystkie strony konfliktu do podjęcia niezbędnych działań, aby uniknąć dalszych szkód i niszczenia najcenniejszych obiektów dziedzictwa kultury świata islamskiego. Ochrona dziedzictwa nie jest kwestią polityczną" - zaapelowała dyrektor generalna UNESCO Irina Bokowa, w trakcie spotkania, na którym opracowywany jest plan ratowania syryjskiego dziedzictwa.
Ponad 2 i pół roku po wybuchu rebelii w Syrii, UNESCO dysponuje dość dokładnym wyliczeniem zagrożonych zabytków. Wśród nich znajdują się stare miasto w Damaszku, Aleppo i Busrze asz-Szam, twierdza Krak des Chevaliers i starożytne wioski na północy kraju.
W połowie lipca Krak des Chevaliers został zbombardowany przez rządowy samolot.
Oprócz zniszczeń wojennych UNESCO jest zaniepokojone kradzieżami zabytkowych przedmiotów i prowadzeniem nielegalnych wykopalisk. Francesco Bandarin z UNESCO podkreślił, że przemyt dzieł sztuki jest prowadzony przez całe gangi. Przypomniał wojny w Iraku, Libii i Mali, gdzie do dziś zabytki są stałym celem przemytników.
Syria do momentu wybuchu zbrojnego konfliktu w 2011 roku uchodziła za kraj atrakcyjny turystyczne. Odwiedzających z całego świata przyciągały starożytne miasta jak Damaszek czy Aleppo, inne obiekty znajdujące się na liście światowego dziedzictwa UNESCO, a także tajemnicza atmosfera Bliskiego Wschodu. Po wybuchu wojny, turyści przestali odwiedzać Syrię, dzięki czemu branża turystyczna w tym kraju odniosła ogromne straty. Syryjski minister turystyki Bishr Riad Yaziji ocenia te straty na 300 mld funtów syryjskich, czyli ok. 1,5 mld dolarów. Dodaje, że oprócz strat finansowych są też inne, które znacznie trudniej policzyć.
Wojna odcisnęła swoje piętno na zabytkach kraju. Jak wskazał minister Yaziji największe zniszczenia dotknęły regionu Aleppo. W kwietniu runął tam tysiącletni minaret meczetu Umajjadów, który razem ze świątynią i centrum miasta znajdował się na liście UNESCO.
Minister turystyki poinformował, że od wybuchu konfliktu przychody turystyki w kraju spadły o 94 procent. Przed wybuchem wojny, przychody turystyki stanowiły 12 proc. PKB, a branża zatrudniała 11 proc. wszystkich pracujących Syryjczyków.
Bishr Riad Yaziji podkreślił, że w czasie wojny jego misja, polegająca na "promowaniu życia, gdy dookoła giną ludzie" jest szczególnie trudna. Minister wierzy jednak w powodzenie, i w to, że wojna się kiedyś skończy i turyści w końcu wrócą. W celu promowania kraju jako atrakcyjnego turystycznie, w Damaszku odbył się trzydniowy festiwal turystyki.
Fanatycy z Państwa Islamskiego objęli w całości kontrolę nad miastem Tadmur. W jego okolicy znajdują się bezcenne ruiny starożytnej Palmiry. Dżihadyści przejęli znaczne obszary południowo-wschodniej Syrii i mają pod swoim nadzorem już połowę powierzchni tego państwa. Dżihadyści ostatecznie przełamali opór sił rządowych na znajdującym się w mieście lotnisku, w centrum wywiadu i więzieniu. Podczas walk mogło zginąć około stu członków prorządowej milicji. Straty po stronie fanatyków nie są znane.
Tadmur jest pierwszym większym miastem, które Państwo Islamskie odebrało z rok sił reżimu Baszara Asada. Podczas wcześniejszych zdarzeń dżihadyści walczyli niemal wyłącznie z różnymi grupami rebelianckimi, które występowały przeciw władzom w syryjskiej wojnie domowej. Teraz Państwo Islamskie ruszyło się ze swoich terenów na północy oraz wschodzie Syrii i prowadzi ofensywę na zachód.
Po zajęciu Tadmur, fanatycy sprawują kontrolę nad ponad połową kraju, jednak znaczną część tych terytoriów zajmują bezludne pustynie, które dominują na wschodzie. Siły rządowe i różnej maści rebelianci mają pod swoją opieką zachodnią część kraju, gdzie mieszka zdecydowana większość Syryjczyków i jest skupione rolnictwo oraz przemysł.
Ostatnie dokonania dżihadystów budzą skrajny niepokój. Opanowali oni perłę historii - starożytne ruiny miasta Palmira. Dzięki pustynnemu klimatowi zachowały się tam monumenty i okazałe fragmenty budowli z czasów rzymskich.
Syryjski rząd poinformował, że udało się w odpowiednim czasie zabezpieczyć wartościowe przedmioty, a zwłaszcza posągi. Fanatycy szczególnie upodobali sobie ich niszczenie, ponieważ według ich interpretacji Koranu, przedstawianie ludzkiego wizerunku na obrazach czy w rzeźbie jest niegodne.
Dżihadyści z Państwa Islamskiego przejęli całkowitą kontrolę nad centrum Palmiry w środkowej Syrii i weszli do starożytnych ruin, ale nie ma na razie doniesień o niszczeniu zabytków. - Musimy reagować, bo zagrożone są obiekty będące dziedzictwem ludzkości. Jednocześnie musimy reagować, by pokonać Daesz – apelował prezydent Francji, Francois Hollande.
W oświadczeniu, które pojawiło się na Twitterze Państwo Islamskie twierdzi, że zajęło całą Palmirę, łącznie z tamtejszymi obiektami wojskowymi i że wycofujące się siły syryjskiego reżimu pozostawiły "wielką liczbę" zabitych.
Palmira słynie m.in. z kolumnowych portyków i rzeźby sepulkralnej, a na liście UNESCO figuruje od 1980 roku. W 2013 roku została wciągnięta na listę zabytków zagrożonych, na której w Syrii jest m.in. Aleppo, Bosra, Damaszek i starożytne miasta na północy.
Wiedeń i Monachium stały się ośrodkami handlu bezcennymi starożytnymi dziełami sztuki zagrabionymi przez dżihadystów z tzw. Państwa Islamskiego.
Archeolodzy się obawiają, że dżihadyści rozpoczną teraz systematyczne niszczenie bezcennego zabytku, bo bojownicy Państwa Islamskiego uważają, że znajdujących się tu rzeźb i świątyń nie da się pogodzić z wyznawaną przez nich wiarą. Za przerzut fragmentów starożytnych zabytków do Niemiec i Austrii mogą jednak być odpowiedzialni także przemytnicy związani z władzami w Damaszku. Oficjalna wersja głosi, że znaczna część rzeźb z Palmiry została zabrana już kilka miesięcy temu do syryjskiej stolicy w obawie przed zniszczeniem ich przez dżihadystów. Jednak w rzeczywistości wiele z nich mogło nigdy nie trafić do rządowych magazynów. Sprzedaż zabytków starożytności to ważne źródło dochodów dla wszystkich stron trwającej już czwarty rok syryjskiej wojny.
ONZ potwierdza zniszczenie świątyni w Palmirze
Wykonane wczoraj zdjęcia satelitarne potwierdzają wcześniejsze doniesienia, że dżihadyści z Państwa Islamskiego (IS) zniszczyli w Syrii część pochodzącej z czasów rzymskich świątyni Baala w starożytnymi mieście Palmira - informuje ONZ. Świątynia Baala (zwanego też Belem) była jednym z najważniejszych obiektów wśród pozostałości starożytnego miasta Palmira. Wcześniej dochodziły sprzeczne informacje na temat losu budowli.
Sanktuarium, miejsce kultu Bela, boga nieba, zostało wzniesione w 32 r.n.e., za rządów cesarza Tyberiusza. Zachowało się do czasów współczesnych w dość dobrym stanie.
Po opanowaniu Palmyry IS zniszczyło starożytną świątynię Szamin-Baala, liczącą prawie 2 tys. lat. Dżihadyści zamordowali też jednego z najbardziej zasłużonych archeologów w Palmirze, 81-letniego Chaleda al-Asaada; jego pozbawione głowy ciało powiesili na jednej z kolumn na głównym placu starożytnego miasta.