Pałace i dworki nad Bugiem

*Moroczyn
Są to ruiny zespołu dworskiego, do którego prowadzi jesionowa aleja. XIX-wieczny dwór w Moroczynie został wybudowany przez Chrzanowskich. Na przełomie XIX i XX wieku obiekt został przebudowany według projektu architekta Stanisława Czachórskiego. Ówczesnym właścicielem Moroczyna był Edward Chrzanowski. Jego wielką pasją były książki. Posiadał bibliotekę zawierającą 6 000 woluminów. W okresie międzywojennym, w majątku Chrzanowskich bardzo często przebywał Włodzimierz Puchalski, pionier filmu dokumentalno-przyrodniczego. Prowadził tutaj m.in. obserwacje przyrodnicze. Po II wojnie światowej użytkownikiem zespołu dworskiego stał się miejscowy POM. W późniejszym okresie (do czasu wybudowania obiektu szkoły podstawowej) uczyły się tutaj dzieci. Obecnie zdewastowany budynek, obok którego stoi jeszcze ruina XIX-wiecznego spichrza, stał się własnością prywatną. Za dworem rozciąga się park krajobrazowy ze stawem. Przestrzeń pomiędzy parkiem a dworem to wyraźne zagłębienie terenu-miejsce po dawnym stawie i potoku. Wśród drzew kilkusetletnie dęby, brzozy, lipy, jesiony i graby. W głębi parku od strony północnej dawny cmentarz prawosławny z przełomu XIX i XX wieku. Cały teren parku zarośnięty młodym drzewostanem. Kiedyś do dworu prowadziła jesionowa aleja a w pobliżu znajdowały sie zabudowania folwarczne z XIX wieku oraz otoczone murem z półkolistymi arkadami budynki gospodarcze: stajnia, stodoła i obora. Na dziedziniec prowadziła brama z herbem Poraj.
http://www.occur.pl/images/7339d9fa/...7ff03ce0d4.jpg
Ruiny dworku - XIX w

Kryłów, Ruiny zamku na wyspie
Pozostałości zespołu zamkowego wznoszą się w południowej części wyspy w rozwidleniu dwóch odnóg Bugu, opływających wyspę od południa ku północy, naprzeciw osady /dawnego miasta/ Kryłów, usytuowanej na wysokiej nadbrzeżnej skarpie na zachód od wyspy. W bezpośrednim sąsiedztwie zamku (przy rozwidleniu nurtu) znajdowała się tama z młynem, wymieniona w ustawie sejmowej z roku 1601. Zapewne do tego czasu zamek przybrał ostateczną formę z bastionami w typie puntone w trzech narożach, z których dwa od miasta były obszernymi dwu- lub trzykondygnacjowymi strukturami o funkcji mieszkalno-obronnej, połączonymi murem kurtynowym z ryzalitem (bramnym) w miejscu lekkiego załamania. W trzecim, przeciwległym ryzalitowi mieścić się miał „cekhauz”. W roku 1620 włości kryłowskie nabył ks. Jerzy Wiśniowiecki, wkrótce jednak stały się one własnością Hieronima Radziejowskiego podkanclerzego koronnego. W 1651 roku zamek uległ częściowemu zniszczeniu przez wojska kozackie i moskiewskie (spalony został drewniany most bramą na nim), został jednak odbudowany, być może z dachami nad bastionami od zachodu przydającymi im „pałacowego” charakteru.
Po śmierci Hieronima Radziejowskiego w1667 roku zamek pozostawał rezydencją syna Michała, późniejszego prymasa, czasowo też (1694-1705 r.) dzierżawiony był Krzysztofowi Towiańskiemu kasztelanowi łęczyckiemu. Po przejęciu przez Prażnowskich opuszczony, dwukrotnie palony ( w 1710 i 1718) popadł w ruinę. Około 1750 r. podmyty wodami Bugu zarysował się południowo- zachodni bastion, wschodni w znacznej części obsunął się do rzeki. W roku 1753 miasto nad zamkiem nabył Józef Jeżewski, w 1781 roku Józefa Chrzanowska, po której kolejno dziedziczą syn Józef (od 1820 roku) i wnuczka Józefa – od roku 1878 żona Antoniego Horodyskiego. W rękach tej rodziny zamek pozostał do II wojny światowej, po 1945 roku znacjonalizowany. W 1988 roku lewą odnogę Bugu przegrodzono groblą przechodzącą przez wał przeciwpowodziowy na prawym brzegu wyspy.
http://www.occur.pl/images/7339d9fa/...2bf8030ddc.jpg
http://www.occur.pl/images/7339d9fa/...f7f98765ee.jpg

Zespół pałacowo-parkowy w Werbkowicach
Zespół pałacowo-parkowy położony jest na wysokiej wierzchowinie rzeki Huczwy. Usytuowany na południowo-zachodnim krańcu osady, po południowej stronie szosy Zamość – Hrubieszów. W centrum założenia znajduje się pałac zwrócony elewacją frontową na wschód. Północne, parterowe skrzydło pałacu połączone jest bramą kurtynową z usytuowaną równolegle do skrzydła pałacowego oficyną. Pomiędzy obydwoma budynkami utworzony niewielki dziedziniec wewnętrzny. Na południowy-zachód od pałacu, w odległości około 20 metrów znajduje się dawna rządówka. Pierwotnie w niewielkiej odległości od ogrodowej elewacji pałacu (około 50 metrów) usytuowana była stajnia cugowa. Założenie parkowe składa się z dwóch zasadniczych części zakomponowanych w formie prostokątów usytuowanych względem siebie pod katem 120Âş. W części północno-wschodniej, otoczonej od północy i zachodu szpalerem drzew, położony jest zespół pałacowy, natomiast w południowo-zachodniej znajduje się dawna dąbrowa, adaptowana na park krajobrazowy. Przypałacowa część parku ma charakter osiowy. Główny wjazd prowadzi od wschodu aleją lipową (zachowaną tylko częściowo) usytuowaną na osi założenia, biegnącą pod obszerny gazon przed elewacją frontową pałacu. Obecnie po południowej stronie alei usytuowane są współczesne budynki mieszkalne, a po północnej stronie, na wschodnim krańcu parku, wzniesiono dom kultury i założono skwer. Przed elewacja ogrodową (zachodnią) pałacu utworzone było niewielkie wnętrze ogrodowe o charakterze giardino segreto, zamknięte pierwotnie w czworobok ściana skrzydła pałacowego od północy, a dalej murem pełnym. Obecnie część muru
między dawną rządówka a pałacem została rozebrana. Wnętrze to rozwiązane było zapewne w formie parteru kwiatowego z pnączami na murze. Sprzed elewacji frontowej pałacu wybiegały dwie aleje, w kierunku północnym jesionowa, na południe wysadzana świerkami i żywopłotem (obecnie słabo czytelne). Na południe od rządówki znajdował się warzywnik, obecnie częściowo porośnięty krzewami. Na południowy-zachód od przypałacowej części parku położona jest część parkowa o naturalnym charakterze leśnym (tzw. dąbrowa), pierwotnie wydzielona na zwierzyniec. Część tę obiega dookoła aleja spacerowa z okazałymi dębami. W poprzek dąbrowy, w połowie jej długości, biegnie aleja o naturalnym zagłębieniu terenu. Na południowy-wschód od dąbrowy znajduje się teren dawnego folwarku z dwoma dawnymi budynkami gospodarczymi oraz licznymi obiektami współczesnymi.
http://www.occur.pl/images/7339d9fa/...e6f497e1d1.jpg

Dawny Zespół Pałacowy. Założony w 3. tercji w. XVIII. Położony nad Bugiem, w Strzyżowie
We wsi Strzyżów znajduje się późnobarokowy pałac wzniesiony w latach 1762-86, za czasów księstwa Ludwiki Honoraty i Stanisława Lubomirskich. Po pożarze został przebudowany przez Ożarowskich w 1836 r. uzyskując pewne elementy klasyczne. Kolejnej przebudowy dokonał po 1875 r. Ludwik Skarżyński. Budynek remontowano na początku XX w. i w 1964 r. Obecnie użytkowany jest przez biura cukrowni. Pałac jest budowlą piętrową o planie prostokąta, na skarpie stromo opadającej ku nadbużańskim łąkom. Częściowo zachował się dawny wystrój wnętrz z plafonami u kominkami. Po obu stronach pałacu stoją oryginalne, ośmioboczne pawilony z II poł. XVIII w., kryte kopulastymi dachami.
Przed pałacem znajduje się kulisty gazon i rozległy dziedziniec. Po obu stronach stoją parterowe oficyny z I poł. XIX w. Z dawnego parku, założonego w końcu XVIII w. zachowała się jedynie resztka drzewostanu. Częścią założenia krajobrazowego jest także duży staw znajdujący się obecnie w centrum wsi oraz wiodąca do pałacu aleja kasztanowa.
http://www.occur.pl/images/7339d9fa/...56f09f1992.jpg

Dawny Dwór w Oszczowie
Pałac zbudowany ok.1700 roku, jest przykładem barokowego dworu, z piętrowym ryzalitem środkowym i flankującymi bryłę jednoosiowymi ryzalitami bocznymi oraz wysokim mansardowym dachem.
http://www.occur.pl/images/7339d9fa/...aaf7d92d83.jpg

Dawny Dwór
Wzniesiony na pocz. w. XIX, częściowo drewniany, częściowo murowany w Stefankowicach obecnie ostał się jedynie murowany budynek kuźni dworskiej oraz drzewostan parku krajobrazowego z XVII/XIX w.
http://www.occur.pl/images/7339d9fa/...a3067b7bea.jpg

Dworek Du Chateau w Hrubieszowie
Wzniesiony w 1791, na miejscu dawnego zamku. Ok. poł. w. XIX odbudowana oficyna wsch. w 1941 oficyna zach. wzorowana na poprzedniej; w tym czasie przekształcony. Barokowo – klasycystyczny. Centralna część dworu została wzniesiona na miejscu dawnego hrubieszowskiego zamku w roku 1791. Jest to budowla parterowa, nakryta mansardowym dachem. Z piętrową częścią centralną ozdobioną czterokolumnowym portykiem wgłębnym. Do pierwotnego dworu przylegają zbudowane później (prawe około 1860 r. a lewe w 1941 r.) prostokątne skrzydła. Po wojnie mieściła się tutaj placówka NKWD. Ostatnią właścicielką dworku była Maria Julia z Mazarakich du Chateau, wdowa po Juliuszu du Chateau (obydwoje spoczywają na hrubieszowskim cmentarzu). Obecnie budynek mieści siedziby Towarzystwa Regionalnego Hrubieszowskiego oraz Muzeum Regionalnego im. Stanisława Staszica. W tym ostatnim znajdują się ekspozycje poświęcone archeologii, etnografii oraz Towarzystwu Rolniczemu Hrubieszowskiemu. Nieopodal dworku stoi budynek z 1920 r., obecnie siedziba Fundacji Kultury i Przyjaźni Polsko-Francuskiej, założona dzięki staraniom Stephane du Chateau.
http://www.occur.pl/images/7339d9fa/...aa8933781c.jpg

Dworek ul. 3 Maja 17
(dawny wydział powiatowy sejmiku hrubieszowskiego),zbudowany w II połowie XIX w., klasycystyczny z czterokolumnowym portykiem od frontu. Jest przykładem dworkowej zabudowy reprezentacyjnej. Oprócz wartości zabytkowej dworek ma również duże znaczenie historyczne.

Dworek (klasycystyczny)., ul. Staszica 12b Hrubieszów
Wzniesiony w 1831 roku. z portykiem kolumnowym .Jest przykładem budownictwa mieszkaniowego podmiejskiego z epoki klasycyzmu.

Pałacyk, pozostałości parku oraz dwie bramy wjazdowe w Gołębiu
W Gołębiu możemy podziwiać wiele ciekawych miejsc. Na terenie byłego PGR-u stoi stary dwór rodziny Jeżewskich i Świerzawskich. Jest to piętrowy murowany budynek, który w dwudziestoleciu międzywojennym był solidnie przebudowywany. Możemy go podziwiać po dziś dzień. Pod koniec XIX wieku istniał tu prawdopodobnie liczący sobie aż 300 lat! modrzewiowy dwór (zobacz niżej na zdjęciu). Ówczesny właściciel posiadłości - Władysław Świeżawski, z uwagi na pogarszający się stan budynku, częściowo go rozebrał dobudowując zamiast tego murowane skrzydło. Prawdopodobnie projekt elewacji był dziełem znanego architekta Władysława Marconiego. W wyniku działań zbrojnych I wojny światowej dwór spłonął, ocalałą częścią było jedynie to domurowane skrzydło. Po II wojnie światowej majątek został przejęty przez Państwowe Gospodarstwo Rolne. Zamieszkał w nim kierownik PGR - u wraz z rodziną. Oprócz tego w dolnej części dworu założono biura oraz miejscowy sklepik. Dwór był zatem użytkowany jako budynek mieszkalny przez pracowników PGR - u. Budynek jest w bardzo dobrym stanie, obecnie jest własnością prywatnego właściciela z Warszawy. Dwór stoi nad Bugiem, a tuż obok bydynku rośnie stara, kilkusetletnia lipa. Czas zaznaczył na niej swój pazur, ale wciąż zdobi ona majątek Gołębia
http://www.occur.pl/images/7339d9fa/...135d52a4c4.jpg

Zespół pałacowy w Dołhobyczowie
Późnoklasycystyczny pałac z kompleksem zabudowań gospodarczych. Pierwotnie był to parterowy dwór, wzniesiony w 1. poł. XIX w. przez barona Ludwika Rastawieckiego. W 1837 r. budynek został powiększony poprzez nadbudowanie piętra przez znanego architekta Antonio Corazziego twórcy projektu Teatru Wielkiego w Warszawie. Po obu stronach obszernego dziedzińca znajdowały się dwie oficyny. Nieopodal stoi budynek gospodarczy, utrzymany w stylu romantycznego zameczku z basztą. Całość otacza urokliwy park. W czasie II wojny światowej pałac został spalony przez UPA. Obecnie stopniowo przywracany jest do stanu pierwotnego.
http://www.occur.pl/images/7339d9fa/...862719eb50.jpg

Pałac w Czumowie* z otaczającymi pozostałościami parku
Obiekt został wzniesiony dla Pohoreckich w II połowie XIX w. Zaprojektowali go dwaj nieznani architekci włoscy. Pałac oparty jest na planie nieregularnym i nakryty wysokim dachem z facjatkami. Od frontu znajduje się Portyk o czterech filarach dźwigających balkon z balustradą. Jedno z naroży zajmuje ośmioboczna kaplica nakryta dachem namiotowym. Czworoboczna wieżę ze szpiczastym dachem, zwieńczonym kopułą, umiejscowiono przy zachodniej ścianie szczytowej. Teraz obiekt stanowi własność prywatną i adaptowany jest do celów turystyczno-wypoczynkowych.
http://www.occur.pl/images/7339d9fa/...30d220897b.jpg