Zwyczaje i obyczaje

[Natasza]

Zwyczaje wielkanocne charakterystyczne dla regionu Śląska i Zagłębia będzie można już od wtorku poznać w tramwaju, jeżdżącym po ulicach miast województwa śląskiego. Mobilną wystawę już po raz szósty organizuje w okresie świątecznym Muzeum Śląskie w Katowicach.

Przejazd tramwajem jest bezpłatny, a rozkład jazdy można znaleźć na stronie internetowej placówki. Będzie jeździł po Bytomiu, Katowicach, Chorzowie, Rudzie Śląskiej i Zabrzu, a także Sosnowcu, Dąbrowie Górniczej, Będzinie i Czeladzi.

Celem przedsięwzięcia jest przekonanie mieszkańców regionu do bezpośredniego, otwartego obcowania ze sztuką i kulturą mającą korzenie w naszym codziennym życiu, tradycyjnych obrzędach i zwyczajach ludowych. Wystawa skierowana jest nie tylko do zainteresowanych obyczajowością, historią i zwyczajami Wielkiej Nocy, lecz także do osób, które w ferworze przedświątecznego szaleństwa będą mogły zatrzymać się na chwilę, wyciszyć i poczuć atmosferę świąt.

Świąteczny tramwaj będzie jeździł po miastach aglomeracji do 26 kwietnia.

[Natasza]

Palma wielkanocna to symbol Niedzieli Palmowej. Obchodzona ona jest w Kościele katolickim na pamiątkę wjazdu Jezusa do Jerozolimy.
Tradycyjne palmy przygotowuje się z gałązek wierzby, która w symbolice kościoła jest znakiem zmartwychwstania i nieśmiertelności duszy. Gałązki takie są ścinane w Środę Popielcową, a następnie umieszczane w wodzie i zostawiane do czasu, gdy wypuszczą pąki. Oprócz gałązek wierzby w palmie powinny znajdować się gałązki i liście zielone, oznaczające wiecznie odradzające się życie.

Palmy kurpiowskie wykonywane są z pnia młodej jodły lub świerka, który opleciony jest na całej długości zielonymi gałązkami, wrzosem, borówką czy widłakiem, a także udekorowane kwiatkami z bibuły i kolorowymi wstążkami. Czubek drzewka pozostawia się zielony.
Palmy góralskie to tzw. palmy krzaczaste, wykonane z witek wierzbowych lub wiklinowych, na czubku których znajdują się bazie i jedliny, udekorowane kolorowymi kwiatkami i wiszącymi wstążkami.
Palmy wileńskie to najbardziej rozpowszechniony u nas rodzaj palm - są nieduże, plecione z ziół, suszonych kwiatów, mchów i traw. Moda na tak zdobione palmy dotarła do Polski z Wilna w latach 30. ubiegłego wieku.

Z największych palm w Polsce słynie Lipnica Murowana i wieś Łyse na Kurpiach. W Małopolsce imponującej wielkości plamy można też zobaczyć w Tokarni i Rabce.

[Natasza]

Tradycyjna kuchnia regionalna

Śląsk i Wielkopolska
Najłatwiej poznać tradycyjne, regionalne potrawy na Śląsku i w Wielkopolsce. Rolada wołowa z kluskami śląskimi‚ sztandarowe domowe danie‚ figuruje w menu większości tamtejszych restauracji. W Poznańskiem modra kapusta towarzyszy pieczonej kaczce i drożdżowym pyzom gotowanym na parze. Są też znakomite szare kluchy z tartych surowych kartofli i szagówki, czyli cięte na ukos kluski zgotowanych ziemniaków. Oraz, oczywiście‚ gzik - niezwykle popularny biały twarożek z pyrami. Nie można pominąć Marcińskich rogali‚ z pulchnego ciasta drożdżowego z makowym nadzieniem i orzechami.

Podkarpacie
Podkarpacie to królestwo pierogów‚ gołąbków i ciast. Na domowych stołach pierogi pojawiają się co najmniej raz w tygodniu. Podobnie jest z gołąbkami‚ najczęściej z farszem z tartych ziemniaków i grzybów lub ugotowanych z dodatkiem kaszy gryczanej. Status produktu regionalnego otrzymały proziaki - placki z ziemniaków gotowanych i mąki z dodatkiem sody‚ następnie pieczone na blasze.
Ciekawostką jest wetliński naleśnik gigant smażony w głębokim tłuszczu‚ dzięki czemu powstaje wielki‚ okrągły, kruchy racuch z dziurami‚ który posypuje się białym twarożkiem lub czarnymi jagodami oraz dużą ilością cukru pudru. Warto zaznaczyć‚ że na liście produktów tradycyjnych są aż 54 specjały z Podkarpacia.

Roztocze i Lubelszczyzna
Na Roztoczu koniecznie trzeba spróbować biłgorajskiego placka ziemniaczanego z kaszą gryczaną i boczkiem, zapieczonego w delikatnym kruchym lub drożdżowym cieście, i żurawinowej nalewki.
Lubelszczyzna słynie z forszmaku - potrawki z kiszonych ogórków‚ ziemniaków i mięsa drobiowego lub wieprzowej kiełbasy oraz pasty pomidorowej‚ pierogów nowodworskich z farszem z kaszy gryczanej‚ białego sera z dodatkiem rodzynek i mięty. Warto pytać o drożdżowe racuchy z makiem‚ parowańce z kaszą jaglaną czy serem. To także kraina doskonałych nalewek i miodu.
Trzeba spróbować kartaczy -podłużnych pyz nadziewanych mięsem‚ rejbaka - ciasta z ziemniaków‚ kaszy manny‚ cebuli i słoniny‚ babki zgotowanych kartofli z kaszą‚ soczewiaków -pierogów z soczewicą.
Podlasie i Suwalszczyzna

W Kruszynianach na Podlasiu mieszka garstka polskich Tatarów. W Tatarskiej Jurcie można zjeść znakomity pilaw z baraniną‚ kołduny czy pierekaczewniki - pierogi z gęsiną lub baraniną spiralnie zawijane. Na niedalekiej Suwalszczyźnie, w Puńsku mieszka mniejszość litewska. W restauracji Sodas trzeba spróbować litewskich blinów lub cepelinów‚ kiszki ziemniaczanej‚ czenaków - starej litewskiej potrawy z kilku gatunków mięsa z warzywami zapieczonychw małych glinianych garnuszkach‚ chłodnika i sękacza "z kopy jaj przyrządzonego".
Mazury i Pomorze


Na Warmii i Mazurach polecam potrawy z ryb słodkowodnych‚ dzyndzałki z hreczką‚ plińce ziemniaczane z mięsem i śmietaną.
Tradycyjnych potraw kuchni kaszubskiej można było do niedawna na Pomorzu ze świecą szukać. Teraz zjemy już okrasę (obonę) z gęsi (rodzaj tatara)‚ zupę z żółtej brukwi‚ z węgorza‚ plińce z dodatkami‚ ryby przyrządzane na wiele sposobów oraz potrawy z gęsiny.

[Natasza]

Wielki Piątek w Kościele katolickim jest jedynym dniem w roku, w którym nie odprawia się mszy świętej. To dzień najgłębszej żałoby. Wyraża ją liturgia, która jest pamiątką męki i śmierci Jezusa Chrystusa. Jej centrum stanowi adoracja krzyża.
Wielki Piątek jest dniem skupienia, powagi, wzmożonej pobożności i gorliwych praktyk religijnych. Jest także dniem ścisłego postu. Zgodnie z zaleceniami Kościoła, należy zrezygnować w tym dniu nie tylko z jedzenia potraw mięsnych, ale również zachować post co do ilości spożywanych pokarmów: tylko raz w ciągu dnia można zjeść do syta. Niektóre bardzo pobożne osoby przez cały ten dzień dobrowolnie wstrzymują się od jedzenia i picia lub piją tylko czystą wodę i spożywają trochę suchego chleba.

[Natasza]

Wielka Sobota

To wtedy należy poświęcić pokarmy. W każdym wielkanocnym koszyczku nie może zabraknąć kilku podstawowych produktów. Na pierwszym miejscu są oczywiście jajka, nie może zabraknąć też chleba, głównego składnika naszego pożywienia, symbolu dostatku i sytości. Do koszyczka wkładamy też często kiełbasę, która sprawi, że przez cały rok nie zabraknie w twoim domu jedzenia, baranka, który chroni przed złem oraz chrzan i sól. Ten pierwszy wypali wszystkie nasze stare grzechy, natomiast sól chroni przed... zepsuciem.

[Natasza]

Wielka Niedziela

Gdy wreszcie nadchodzi kulminacyjny dzień Świąt, wszyscy spotykamy się przy stole. Zanim jednak zaczniemy ucztowanie, podzielmy się święconką. Teraz możemy powróżyć sobie z kolorowych pisanek. Jak to zrobić? To proste: wystarczy zamknąć oczy i wyciągnąć z koszyczka jajko. Jeśli w twoich rękach znalazła się żółta pisanka, przeżyjesz wkrótce coś niezwykłego.
Różowe jajko to zwiastun wielkiego sukcesu, zwłaszcza w interesach. Niebieska pisanka to gwarancja świetnego zdrowia, a zielona - bogactwa, którego w ciągu najbliższego roku nie powinno ci zabraknąć. Jeśli natomiast wylosujesz fioletową pisankę, to znak, że nie zabraknie ci wytrwałości w dążeniu do celu. Zakochani jednak będą polować na czerwone jajka. Dlaczego? Zwiastują one szczęście w miłości!
Po losowaniu można pobawić się z domownikami i stoczyć pojedynek na najmocniejsze jajko. "Stuknijcie się" pisankami, by sprawdzić, kto wylosował najmocniejsze jajko. Tej osobie szczęście będzie sprzyjać!
Teraz można zasiadać już do stołu. Warto spróbować wszystkich świątecznych potraw, by żadne przyjemności nie ominęły nas w ciągu najbliższych miesięcy. A po śniadaniu przyszedł czas dla dzieci: teraz można już spróbować czekoladowego zajączka!

[Natasza]

Wielki Poniedziałek

Wiadomo: wtedy woda leje się strumieniami! Wielkim powodzeniem cieszą się w tym dniu zwłaszcza niezamężne dziewczyny. Im bardziej któraś zostanie oblana, tym lepiej dla niej - bezbłędnie świadczy to bowiem o szybkim pójściu za mąż, a przynajmniej o... wielkim powodzeniu u płci przeciwnej. Jest tylko jeden sposób, by uniknąć oblania: trzeba podarować chłopakowi piękną pisankę.