Dzieje ulic warszawskich

[zdzicho alboom II]

SZCZĘŚLIWICKA
Ulica idąca od ul Karola Dickensa do Alej Jerozolimskich. Jest to dawna droga stanowiąca stanowiąca przedłużenie ul. Przyokopowej i biegnąca do wsi Szczęśliwice (stąd nazwa), uregulowana w czasach Królestwa Kongresowego. W 1845 r. odcięto ją od Przyokopowej torami kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. w XIX w. należała do dóbr Czyste będąc jedną z głównych ulic wsi, a następnie przedmieścia Ochota. Zabudowana została w końcu XIX i na początku XX w. w pobliżu obecnej ulicy Niemcewicza niewielkimi, nędznymi domami zamieszkałymi przez robotników oraz niewielkimi kamieniczkami. Wąska pozbawiona wodociągów, kanalizacji i oświetlenia, miała cuchnące rynsztoki i bruk z kamienia polnego. W 1916 r. wraz z całą Ochotą została włączona do Warszawy. W 1927 r. przeprowadzono przez nią tory EKD, biegnące wzdłuż prawie całej ulicy. W latach 50-tych przy części ulicy stanęły nowoczesne domy mieszkalne. Zabudowa objęła również stronę zachodnią niezabudowaną przed wojną.
W latach 50-tych chyba na południe od Szczęśliwickiej zrobiono zwałkę śmieci - wysypisko. Przyjeżdżały śmieciarki z odpadami z miasta, zasypały niektóre glinki, aż usypały górę śmiecia i gruzu. W latach 70- tych przestano zwozić tu odpadki. Dwie największe glinki połączono kanałem, wybudowano przystań dla kajaków. Posadzono drzewka, zrobił się teren rekreacyjny – Park Szczęśliwicki. Wysypisko obsypane ziemią dało w efekcie Górkę Szczęśliwicką. Wybudowano na niej wyciąg narciarski. Tak jest do dziś. Stok pokryty igielitem działa cały rok. Park stał się miejscem spacerów okolicznych mieszkańców, a dawne pola szybko zarosły osiedlami.


Tu zaczyna się Szczęśliwicka przy Al. Jerozolimskich.


Albo tu.


Szczęśliwicka 80 to najwyższy numer, przy ulicy Dickensa.

Ponieważ to jest mój subiektywny wybór, to dla mnie najważniejszy adres na tej ulicy to Szczęśliwicka 36, bo tam jest przychodnia zdrowia, do której czasem chodzę.

[zdzicho alboom II]

OPACZEWSKA
Ulica idąca od Grójeckiej na zachód do Alej Jerozolimskich. Opaczewska ma nieregularny i załamujący się przebieg. Pierwotnie była drogą i stanowiła granicę najpierw między Czystem i Rakowcem, a następnie między Ochotą i Mokotowem. Nazwę drogi Opaczewska otrzymała zapewne w końcu XIX w. od pobliskiej wsi podwarszawskiej Opacz. Zabudowana na początku XX w. kilku domkami podmiejskimi włączona została do Warszawy w 1916 r. i stała się ulicą. Zabudowa Opaczewskiej została zniszczona podczas powstania w 1944r. Do ok. 1960 r. nazwa Opaczewska obejmowała również obecna ulicę Banacha i wtedy zaczynała się od ulicy Chodkiewicza, przecinała Al. Żwirki i Wigury, dochodziła do Grójeckiej i przecinała ja biegnąc dalej. Ok. 1960 r. odcinek Opaczewskiej między Chodkiewicza i Grójecką otrzymał nazwę ul. Stefana Banacha ku czci zmarłego w 1945 r. znakomitego matematyka lwowskiego.

Opaczewska zaczyna się pewnie pod numerem jeden, ale nie mogłem go znaleźć, pierwszy przy Grójeckiej jest nr 3.


Pewien kłopot również miałem ze znalezieniem końca tej ulicy, bo nr 87 przy Alejach Jerozolimskich, był w remoncie i był niewidoczny,


dlatego sfotografowałem jeszcze dla Was nr 85.


Dla mnie osobiście najważniejszym obiektem przy Opaczwskiej jest Komenda Rejonowa Policji Warszawa III, pod numerem 8. To tu dostałem pierwszy paszport, którego nie musiałem oddać zaraz po powrocie z zagranicy.

[zdzicho alboom II]

GRÓJECKA
Ulica idąca od pl. Zawiszy



Mieści się tu obecnie bank PKO SA i dalej już na pl. Zawiszy hotel Sobieski

do linii kolejowej Warszawa - Kraków,



Tutaj ostatnim budynkiem jest niedawno postawiony i zasiedlany teraz pod numerem Grojecka 214,
a dalej Grójecka przechodzi w Al. Krakowską. Jedna z ważniejszych arterii wylotowych, pierwotnie trakt biegnący przez Rakowiec i Grójec, stąd nazwa. Ok. 1820 r. uregulowana w szosę, w XIX w. zwana szosą Krakowską; była główną ulicą przedmieścia Ochota. Około 1910 r. włączono do miasta część Grójeckiej do obecnej ulicy Niemcewicza. W 1916 r. włączono Ochotę wraz z resztą Grójeckiej. Ulica była zabudowana nędznymi domami, tylko w pobliżu pl. Zawiszy znajdowało się kilkanaście kamienic. Około 1928 r. przez Grójecką przeprowadzono tramwaj oraz wzniesiono kolonię domów akademickich. W okresie 20-lecia wzniesiono wiele domów mieszkalnych aż do Opaczewskiej. W 1939 r. przez Grójecką szło główne natarcie wojsk niemieckich w dniach 8 i 9 września. W latach 1939 i 1944 zniszczono prawie całkowicie zabudowę Grójeckiej z wyjątkiem kilku obiektów w okolicy pl. Narutowicza i przy końcu ulicy. Targowisko Zieleniak, usytuowane u zbiegu Grójeckiej i Opaczewskiej stało się miejscem tortur hitlerowskich. Odbudowa Grójeckiej utworzyła po 1948 r. osiedla mieszkaniowe.
Dla mnie osobiście najważniejszym na Grójeckiej jest gmach po nr 17 - Ochota Ratusz, w którym mieści się mój pierwszy i cały czas aktualny bank, oraz ICC (kiedyś Polres), gdzie kupuję bilety kolejowe.

[zdzicho alboom II]

plac ZAWISZY CZARNEGO
Plac między Al. Jerozolimskimi przy zbiegu z Grójecką, Raszyńską i Towarową. Jego historia zaczyna się w 1770 r., kiedy w nowo usypanym wale otwarto rogatki Jerozolimskie, przed którymi wytworzył się plac postojowy wozów. Ok. 1818 r. architekt J. Kubicki wzniósł dwa klasycystyczne domki rogatkowe na planie koła. W 1823 r. uregulowano plac, nadając mu kształt owalny, a także rozpoczynający się tu trakt Krakowski (obecnie ul. Grójecka) i doprowadzono ważną arterię - Nową Drogę Jerozolimską (obecnie Al. Jerozolimskie). Od strony południowej dochodziła do placu droga przedokopowa - późniejsza ul . Raszyńska.
Po powstaniu listopadowym plac leżący na uboczu miasta i poza jego zabudową stał się miejscem egzekucji skazańców politycznych. 27 listopada1833 stracono tu Artura Zawiszę Czarnego, uczestnika powstania listopadowego.
Zabudowa powstała tu dopiero pod koniec XIX w. Komunikację zapewniła linia tramwajowa przeprowadzona w 1909 r. , która kończyła się tu pętlą. Ok. 1928 r. umieszczono w wykopie tory kolejowe kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, przeprowadzonej w 1845 r., umieszczając nad nimi wiadukt łączący plac z ruchliwą ulicą Towarową. W 1933 r. plac otrzymał nazwę Zawiszy Czarnego w setną rocznicę jego stracenia. W 1942 r. hitlerowcy rozebrali zabytkowe domki rogatkowe, a w 1944 r. została zniszczona obudowa placu. Po wojnie plac stał się ruchliwym punktem komunikacyjnym. W 1962 r. rozpoczęto jego przebudowę tworząc na nim rondo.


Widok na Aleje Jerozolimskie.


Widok na Towarową.


Widok na Grójecką.


Widok na Raszyńską.

[zdzicho alboom II]

RASZYŃSKA
Ulica idąca od pl. Zawiszy do ul. Wawelskiej, jej przedłużeniem od Wawelskiej jest Al. Żwirki i Wigury, a od pl. Zawiszy ul. Towarowa. Odcinek przy pl. Zawiszy wyznaczył wał usypany ok. 1825 r. Raszyńska była w tym miejscu drogą, a właściwie dwiema drogami biegnącymi równolegle przed i za wałem. Droga została wtedy obsadzona drzewami i stała się aleją. W pobliżu niej i ul. Koszykowej, na terenie obecnych filtrów, stała szubienica w XVIII w. na pagórku zwanym wzgórzem Szubienicznym. W związku z tym rogatki przy wylocie drogi Raszyńskiej zwano rogatkami Szubienicznymi. W 1831 r. przy Raszyńskiej usypano w pobliżu Drogi Królewskiej (obecnie ul. Niemcewicza) przy wylocie obecnej ul. Dalekiej niewielki fort. Odcinek od Filtrowej do Koszykowej biegnie od ok. 1881 r. wzdłuż stacji filtrów. Droga stała się ulicą w końcu XIX w., nazwa jej pochodzi od kierunku ulicy biegnącej w stronę Raszyna. Nieco załamany odcinek Raszyńskiej od Filtrowej do Wawelskiej powstał dopiero po 1933 r. Około 1925 r. przy Raszyńskiej między Filtrową i Niemcewicza wybudowano dwa domy dla urzędników miejskich. Następna faza zabudowy Raszyńskiej nowoczesnymi domami mieszkalnymi i siedzibami instytucji przypada na lata trzydzieste. Zabudowa wypalona w 1944 r. została odbudowana po wojnie.


Dom przy Raszyńskiej 3 jest tuz przy pl. Zawiszy, więc Raszyńskiej 1 chyba nie ma.


W tym budynku pracowałem kiedyś.


Ten budynek jest ostatni przy Raszyńskiej tuż przy Wawelskiej.

[zdzicho alboom II]

TOWAROWA
Ulica idąca od pl. Zawiszy i Al. Jerozolimskich do ulicy Chłodnej. Pierwotnie droga wzdłuż wału usypanego w 1770 r., poszerzona i uregulowana w 1825 r. Około 1875 r. na miejscu zlikwidowanego wału i zasypanej fosy urządzono ulicę, która od stacji towarowej kolei Warszawsko-Wiedeńskiej otrzymała nazwę Towarowej. Jeszcze przed 1875 r. na wprost wylotu Srebrnej wzniesiono trzy budynki kolejowe oblicowane czerwoną cegłą, a teren stacji ogrodzono murem biegnącym wzdłuż Towarowej od Al. Jerozolimskich do wylotu Siennej. Po przeciwległej, parzystej stronie Towarowej ciągnęły się grody i pola uprawne. Około 1900 r. stację towarową rozszerzono do Grzybowskiej; w ten sposób tereny kolejowe zajęły prawie całą nieparzystą stronę Towarowej. Po stronie parzystej przy rogu Srebrnej wybudowano fabrykę metalurgiczną Bormana i Szwede, a dalej nędzne domy mieszkalne dla ludności robotniczej; w pobliżu Chłodnej i Wolskiej na początku XX w. stanęły okazałe cztero i pięciopiętrowe kamienice. Ulicę wybrukowano kamieniem polnym, ok. 1930 r. przeprowadzono linię tramwajową. Zabudowa Towarowej została w wielkiej części wypalona i zniszczona podczas wojny 1939 – 1944. Po wojnie przy Towarowej urządzono prowizoryczny dworzec Warszawa Głowna oraz dworzec pocztowy, między Srebrną a Pańską wybudowano zakłady drukarskie Domu Słowa Polskiego uruchomione w 1950 r. Na miejscu zlikwidowanej w 1961 r. stacji towarowej oraz resztek dawnej zabudowy zaprojektowano dzielnicę mieszkaniową, której część realizowana od 1961 r. otrzymała nazwę osiedla Towarowa. Obecnie ulica poszerzona jest jedną z ważniejszych arterii o kierunku północ-południe.

Budynek Towarowa 1 to dawny dworzec Warszawa Głowna, gdzie uwielbiałem chodzić i oglądać pociągi z parowozami.


Obecnie mieści się tam Muzeum Kolejnictwa.


Ostatnim budynkiem przy Towarowej jest stary barak, to Towarowa 30.


Towarowa dochodzi do ulicy Chłodnej, któej przedłużeniem jest ulica Wolska.
Dalej przedłużeniem Towarowej jest ulica Okopowa.

[zdzicho alboom II]

Aleje JEROZOLIMSKIE
Aleja idąca od Al. 3 Maja, będąca jej przedłużeniem, i od ul. Smolnej do pl. Zawiszy Czarnego, i dalej aż do dworca zach., i dalej jako trasa wylotowa do budowanej autostrady. Jedna z ważniejszych i ruchliwszych ulic śródmieścia Warszawy. Dawna droga narolna idąca częściowo przez podmokłe grunta, od 1774 r. droga prowadząca do osady Nowa Jerozolima założonej przez Augusta Sułkowskiego, właściciela gruntów rozciągających się wzdłuż drogi. Osada założona dla ludności żydowskiej wysiedlonej z Warszawy na Czystem za ówczesnymi rogatkami (za obecnym pl. Zawiszy). Od nazwy tej krótkotrwałej osady nazwano ją Drogą Jerozolimską. W latach 1823 -1824 przeprowadzona została arteria przecinająca całe ówczesne miasto od brzegu Wisły do rogatek Jerozolimskich na długości ok. 4 km. Aleję tę szeroką na ok. 44 m. obsadzono czterema, sześcioma lub ośmioma rzędami topoli i okopano rowami; część drogi od Nowego Światu biegła po pochyłości w wykopie łącząc Nowy Świat z portem. Przy przeprowadzaniu alei wyburzono ok. 10 domów, przeważnie drewnianych, przy Nowym Świecie i Brackiej. Aleję nazwano Drogą Nowojerozolimską lub Nową Drogą w przeciwieństwie do Starej Drogi Jerozolimskiej z XVIII w. W latach 1844 -1845 wzdłuż Alei po stronie parzystej od rogatek do Marszałkowskiej położono tor kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, tworząc przy rogu Alei i Marszałkowskiej wydłużony plac, wzdłuż którego wybudowano dworzec. Około 1930 r. pod Alejami między Smolną i Poznańską wykopano tunel linii średnicowej. W latach 1930-1939 w pobliżu wylotu ul. Pankiewicza wzniesiono Dworzec Główny.
Podczas powstania Aleje były miejscem walk. W grudniu 1944 r. wysadzony został Dworzec Główny i wypalone prawie wszystkie kamienice między Nowym Światem i Marszałkowską oraz hotelem Polonia. Po wojnie tunel kolejowy poszerzono o drugą porcję torów. W latach 1948-1951 przy rogu Nowego Światu i Alej wzniesiono Dom Partii. Między Bracką i Kruczą wybudowano Centralny Dom Towarowy. Przy rogu Alej i Nowego Światu wybudowano Międzynarodowy Klub Prasy i Książki, a przy rogu Brackiej siedzibę „Orbisu”. W 1961 urządzono nowoczesne rondo na skrzyżowaniu Alej z Nowym Światem. Stosunkowo niedawno przedłużono Aleje do Dworca Zachodniego , a całkiem niedawno do wylotu z Warszawy.

[zdzicho alboom II]

Al. ŻWIRKI I WIGURY
Aleja idąca od ul. Wawelskiej do portu lotniczego Okęcie. Stanowiła przedłużenie ul. Raszyńskiej. Przeprowadzona ok. 1934 r. przez zielone tereny Rakowca do miejscowości Zbarż w pobliżu lotniska, wysadzana drzewami, otrzymała nazwę Al. Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury, wybitnych lotników, którzy zginęli w katastrofie lotniczej w 1932 r. Przy rogu Wawelskiej wybudowano gmach dowództwa Marynarki Wojennej. Ok. 1950 r. przy alei po stronie wschodniej na pólnoc od Racławickiej założono cmentarz-ogród żołnierzy radzieckich poległych pod Wearszawą w latach 1944-1945. Akcentem plastycznym cmentarza jest wysoki obelisk. Ok. 1955 r. aleję nazwano ul. Rokitnicką. Ok. 1960 r. przywrócono nazwę Al. Żwirki i Wigury.
Aleja Żwirki i Wigury 105 to wojskowy budynek przy Wawelskiej.


A Warszawiacy i tak na pytanie gdzie mieszkasz, odpowiadają - na żwirkach.

[zdzicho alboom II]

SMOLNA
Ulica idąca od Książęcej do wiaduktu mostu Poniatowskiego i po załamaniu się od Al. 3-go Maja do Nowego Światu. W połowie XVIII w. biegła jako ulica wśród ogrodów od Nowego Światu, dalej spadała w dół wąwozem i po załamaniu się dochodziła do Książęcej. Wylot Smolnej na Nowy Świat był zabudowany;obszerny budynek stał przy załamaniu Smolnej, a wzdłuż dolnej Smolnej - klka domów. Nazwa Smolnej pochodzi od nazwiska właścicieli gruntów Smółków lub Smółkowskich; grunta te zwano Smółkowskimi.

[zdzicho alboom II]

KSIĄŻĘCA
Ulica idąca od zbiegu Czerniakowskiej i Ludnej no Nowego Światu i pl. Trzech Krzyży. Dawna droga biegnąca wąwozem rzeczki Żurawnej do traktu Czerniakowskiego. W połowie XVIII w. ulica miała bieg kręty. Na dole stała wielka cegielnia królewska, koło której rozciągała się rozległa glinianka. Przy samej ulicy stały dwa domy, z tego jeden przy rogu Nowego Światu. Od ok. 1776 r. książę eks-podkomorzy Kazimierz Poniatowski zaczął realizować po stronie północnej ogród "Na Książęcem" położony na skarpie i na miejscu cegielni królewskiej. Od tego ogrodu ulica otrzymała nazwę Książęcej.

[zdzicho alboom II]

MARSZAŁKOWSKA
Ulica idąca od pl. Unii Lubelskiej do Królewskiej. Na początku XVIII w. droga biegnąca od Królewskiej do wsi Rakowiec, od ok. 1740 r. wąska ulica dzieląca prawe skrzydło pałacu biskupa Dembowskiego i karczmę Otwock. Od 1757 r. główna ulica jurydyki Bielino sięgająca do ul. Siennej (obecnie Sienkiewicza). Na odcinku od Królewskiej do Siennej wybrukowana w 1761 r, Zabudowana parterowymi domami. Pierwotnie nazwana ulicą Otwocką, od karczmy Otwock, a następnie Bielińską, od nazwiska założyciela marszałka Bielińskiego. Przed 1776 r. przedłużona na polecenie Bielińskiego do Wilczej. W 1770 r. nazwana urzędowo Marszałkowską od urzędu marszałka swego założyciela.W tym czasie została przedłużona do Ronda Mokotowskiego (ob. plac Unii Lubelskiej)

[zdzicho alboom II]

Plac UNII LUBELSKIEJ
Plac przy zbiegu ulic: Marszałkowskiej, Al. Szucha, Bagateli, Klonowej, Puławskiej i Polnej. Założony przed 1770 r. jako jeden z okrągłych placów gwiaździstych dzielnicy ujazdowskiej, był najbardziej na południe wysuniętym placem tego założenia urbanistycznego. Rozchodził się z niego pęk alei - wyliczone wyżej ulice; obsadzony został dookoła drzewami. W 1770 r. ujął go od południowego zachodu i południa wał obronny biegnący od Polnej do Klonowej. Plac zwano Rondem Mokotowskim, leżał bowiem na granicy gruntów wsi Mokotów. W widłach uli Bagatela i dzisiejszej Klonowej Stanisław August wybudował pałacyk z rozległym ogrodem, a w klinie Al. Szucha i Marszałkowskiej, w odległości ok. 50 m od ronda wzniesiono 5 budynków folwarku królewskiego i założono wielki ogród użytkowy warzywny i owocowy. Trzeci ogród znalazł się w końcu XVIII w. przy rondzie między Bagatelą i Al. Szucha. W ten sposób Rondo od strony płn. wsch. , wschodniej i płd. wsch. otaczały rozlegle ogrody. Na środku placu jeszcze w XVIII w. wybudowano domek rogatkowy zlikwidowany ok. 1818 r. Ok. 1817 r. rogatki Mokotowskie przeniesiono z Polnej na Rondo budując dwa nowe domy rogatkowe. Ruch na rondzie poprzez Al. Szucha i Marszałkowską na trakt Puławski znacznie się wzmógł, zwłaszcza od czasu wybrukowania Marszałkowskiej i położenia bruku szosowego na trakcie Puławskim po 1820 r. Z Ronda prowadził też wyjazd na Mokotowskie Pole Wojenne – tereny ćwiczeń kawalerii rosyjskiej od ok. 1820 r. Ok. 1875 r. skasowano wał przy placu, który od pobliskich koszar Keksholmskiego pułku piechoty otrzymał nazwę Rondo Keksholmskie. Ok. 1881 r. dotarł tu tramwaj konny ulicami Marszałkowską i Bagatelą, zamieniony ok. 1909 r. na elektryczny. Plac został obudowany dopiero w pierwszych latach XX w. wysokimi sześcio-, ośmiopiętrowymi kamienicami. W domu nr 1 przy rogu Marszałkowskiej i Polnej znajduje się najmniejsze w Warszawie podwórze-studnia.
Około 1919 r. Rondo otrzymało nazwę pl. Unii Lubelskiej. Ok. 1930 r. na środku skweru wzniesiono pomnik Lotnika. Ok. 1935 r. przy placu wybudowano budynek komendy straży ogniowej. Hitlerowcy zniszczyli pomnik Lotnika, a w 1944 r. spalili większość kamienic otaczających plac i jeden domek rogatkowy. Zostały one szybko odbudowane po wojnie. Plac stał się nader ożywionym punktem komunikacyjnym tramwajów i autobusów, łączącym bardzo ruchliwe ulice: Marszałkowską, Al. Szucha i Polną z główną arterią Mokotowa – Puławską. Przy rogu ul. Bagatela założono Klub Międzynarodowej Prasy i Książki.

[zdzicho alboom II]

Plac ZBAWICIELA
Plac na osi Marszałkowskiej, przy przecięciu z Mokotowską oraz ciągiem Al. Wyzwolenia - Nowowiejska. Wytyczony ok. 1768 r. jako jeden z gwiaździstych placów założenia ujazdowskiego na osi Drogi Wolskiej (Królewskiej), obecnie Al. Wyzwolenia - Nowowiejska, przy jej przecięciu z Marszałkowską i uregulowanym traktem Mokotowskim. Zwany był Rotundą od okrągłego kształtu.
Przecinały go dwa nurty komunikacyjne z zamku Ujazdowskiego Drogą Królewską oraz z Mokotowskiej w Marszałkowską, do rogatek Mokotowskich przy Polnej, a później do tychże rogatek na Rondzie (obecnie pl. Unii Lubelskiej). Od 1784 roku przez Rotundę przechodził ruch komunikacyjny do Nowej Wsi wybudowanej w sąsiedztwie placu po obu stronach Nowowiejskiej. Plac otoczony był terenami zielonymi. Około 1820 r. położono na nim bruk szosowy Marszałkowskiej. W 1822 r. w widłach Marszałkowskiej i Mokotowskiej, tu gdzie stanął później kościół, założono 5-hektarowy ogród ze szkółkami drzew owocowych i hodowlą winogron, a w 1829 r. postawiono tu karczmę zwana Czerwoną. Przy placu pod nr 27 w niewielkim drewnianym domu mieszkał w 1878r. Ludwik Waryński i tu opracowano przy jego udziale pierwszy zarys programu polskich socjalistów, tzw. program brukselski. Zabudowa placu kamienicami przypada na okres po 1880 r. , ok. 1881 r. przez plac przeszła pierwsza linia tramwaju konnego. W 1901 r. zburzono karczmę Czerwoną i na jej miejscu wybudowano kościół Zbawiciela. nawiązujący do architektury polskiego renesansu. Plac nie posiadający dotąd urzędowej nazwy otrzymał nazwę pl. Zbawiciela i ozdobiony został okrągłym skwerem. Okrążały go tory tramwaju elektrycznego, przeprowadzonego ok. 1909 r. , skręcające w ulice Marszałkowską i Nowowiejską i obecną Al. Wyzwolenia. Zabudowa placu została w większości zniszczona w 1944 r., z wyjątkiem trzech kamienic. Przy budowie MDM plac został obudowany domami z efektownymi sklepami. Wzniesione przed nim kolumnady miały w przyszłości stanowić wspólny motyw całego planu.

[zdzicho alboom II]

plac KONSTYTUCJI
Plac rozciągający się wzdłuż Marszałkowskiej między ulicami Piękną, Koszykową, Śniadeckich i Waryńskiego. Centralny plac Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej, zwanej popularnie MDM. Założony w 1952 r., obudowany wysokimi 6-cio i 7-mio piętrowymi domami z licznymi reprezentacyjnymi sklepami, restauracjami i kawiarniami, biurami podróży itd. Między wylotami Marszałkowskiej i Waryńskiego usytuowano hotel MDM. Niektóre z wylotów ulic, np. Śniadeckich i Koszykowa, wychodzą na plac prześwitami. Na placu ustawiono dwa ozdobne kandelabry żelbetowe, obłożone piaskowcem, bardzo krytycznie oceniane. Plac jest miejscem wystaw i zabaw publicznych.

[zdzicho alboom II]

KOSZYKOWA
Ulica idąca od placu Na Rozdrożu i AL. Ujazdowskich do pl. Zawiszy Czarnego i Nowogrodzkiej. Przeprowadzona została przed 1770 r. na terenie Ujazdowa, jako jedna z ulic układu gwiaździstego tej dzielnicy. Bieg Koszykowej od Polnej do końca wyznaczył zarys wału usypanego w 1770 r. W obrębie wałów znalazł się pałac królewski na Koszykach pod nr 1573 z obszernym ogrodem, usytuowany w trójkącie ulic Koszykowej, Śniadeckich i Polnej. Na tym odcinku Koszykowa była droga przywalną do ok. 1825 r., kiedy to linię wału przesunięto do Nowowiejskiej. Do Polnej Koszykowa wysadzona była kasztanami i biegła wśród ogrodów i pól. Od folwarku Koszyki i pałacu ulica wzięła nazwe Koszyki, zmienioną na ok. 1885 r. na Koszykowa.