Moje wędrówki po górach bułgarskich

[zdzicho alboom II]

Witajcie.
Chciałbym Wam skrobnąć tu co nie co, bo góry te zwiedziliśmy z córką wzdłuż i wszerz i w ciągu 5 lat, a jeszcze nie mamy dosyć.

[Marko]

Na co czekasz pisz Pan

[zdzicho alboom II]

Zaczęło się jak zwykle całkiem przypadkowo.
Po 10 -ciu latach chodzenia po Tatrach Słowackich zaczęliśmy już mieć ich trochę dość.
Zaczęliśmy przemyśliwać o jakichś innych górach.
I wtedy właśnie w jednym z hipermarketów żona włożyła mi do ręki podręcznik "Bułgaria Pejzaż słońcem pisany" wydawnictwa Bezdroża.
Przekartkowałem go i na pierwszy rzut oka wydal mi się bezużyteczny dla mnie, bo o górach było tylko ostatnie sto stron czyli jedna piąta książki.
Ale dobra, żona poleca, więc kupiłem.
To było jakoś na jesieni chyba. W domu zabrałem się do czytania i spodobały mi się te gory, przeczytałem dwa razy i zacząłem planować trasy.
Planowałem przez półtora roku i w lecie 2005 roku byliśmy gotowi do wyjazdu.
A potem już po pierwszym wyjeździe będąc na Musale (Musała najwyższy szczyt całych Bałkanów) zakochałem się w tych górach i jeździliśmy tam co roku.

[zdzicho alboom II]

Dlaczego jeździmy tam co roku ?

Ważne były dla nas przystępne ceny noclegów w górskich miejscowościach i w schroniskach, niskie ceny wyżywienia i koszt samego dojazdu do Bułgarii. Ale nie tylko względy finansowe mieliśmy na uwadze. Bułgarskie góry są w porównaniu do Tatr znacznie bardziej rozległe, a gęsta sieć szlaków i schronisk pozwala na zaplanowanie wędrówek „od schroniska do schroniska”. Odległości pomiędzy schroniskami wynoszą od 3 do 6 godzin marszu, zatem można spokojnie wędrować bez namiotu i bez potrzeby zakładania stałej bazy na dole, w okolicznej miejscowości - jak to dotychczas robiliśmy w Tatrach. Dodatkowo, przy stosunkowo małych trudnościach wspinaczkowych, bułgarskie góry oferują przepiękne widoki. Szlaki, choć biegną na dużych wysokościach (2500-3000 metrów nad poziomem morza) są generalnie łatwe - aczkolwiek znajdzie się tu też parę tras trudniejszych i bardziej niebezpiecznych (na przykład podejście na Wichren od strony północnej, czy przejście północno-zachodniej części Riły główną granią). I wreszcie, na bułgarskich szlakach można zasmakować jeszcze w tym, co należy już do rzadkości w zatłoczonych Tatrach – w spokoju i ciszy. Można wędrować przez cały dzień nie spotkawszy żywej duszy, bądź spotykając jedynie pojedyncze żywe dusze.
Gdy jechaliśmy do Bułgarii po raz pierwszy, myśleliśmy, że będzie to przygoda jednorazowa, że zdążymy przez dwa tygodnie przemierzyć co ciekawsze szlaki Riły i Pirinu i zdobyć ich najwyższe szczyty, Musałę i Wichren. Choć Musałę zdobyliśmy szybko, wejście na Wichren przez cztery kolejne lata uniemożliwiała nam psująca się nagle pogoda, dopiero za piątym razem udało się go zdobyć, a i tak ciągle do Bułgarii nas ciągnie.

[zdzicho alboom II]

Zawsze rzetelnie i skrupulatnie. Czytamy przewodniki, oglądamy mapy (chodzimy zawsze po wytyczonych szlakach), dowiadujemy się o ceny noclegów (ale nie rezerwujemy ich wcześniej) i - na ile to możliwe – spisujemy połączenia i rozkłady lokalnej komunikacji. Każdy dzień wyprawy mamy dokładnie zarysowany na długo przed wyjazdem, lecz bywa że w ostatniej chwili zmieniamy trasę – a to pod wpływem złej pogody, a to dodatkowych informacji uzyskanych na miejscu, czy nawet namowy przez nowo poznanych ludzi.
Poza samą trasą ważne jest też dokładne przemyślenie ekwipunku. Chodzenie od schroniska do schroniska wymaga, by bagaż ograniczyć do minimum, jednak nie może w nim zabraknąć potrzebnych rzeczy, takich jak: śpiwór, polar, kurtka, czapka bądź chustka na głowę, krem z filtrem, bandaże elastyczne, plastry na odciski na stopach, talk do stóp, aspiryna i coś przeciw zatruciom, nóż składany, menażka, kubek, latarka. Jeśli chodzi o prowiant, trzeba nosić ze sobą swój zapas nie tylko ze względów oszczędnościowych, ale też dlatego, żeby mieć co jeść w drodze, i że nie w każdym miejscu noclegowym jest kuchnia. Pakujemy więc do plecaków prymus i zupki, zapas chleba i suchej kiełbasy, obowiązkowo też kawę, herbatę i cukier oraz dużo batonów i cukierków, które mają dostarczać energii. Sprawdzają się także napoje wzmacniające - oczywiście w pastylkach musujących, nie w płynie, żeby nie dodawać plecakom kilogramów.

Dawno temu spotkaliśmy w okolicach Kościelca tatrzańskiego przewodnika w sędziwym już wieku. Zapytaliśmy go, jak to robi, że wciąż ma siły na chodzenie. Odpowiedział, że zawsze stara się tak chodzić, żeby za rok móc znowu pójść w góry. Od tamtej pory i my się tym kierujemy.

[zdzicho alboom II]

Co roku tak samo.
Zaczynamy zawsze od Sofii.
Do Sofii łatwo jest dojechać i jest ona położona w pobliżu gór.
A dojeżdżamy tam zawsze autobusem, bo wyliczyliśmy, że tak jest bezpośrednio i najtaniej - 500zł/os. w obie strony.
Autobus do Sofii wyjeżdża z Warszawy o 9:30 w niedziele, a z Sofii do Warszawy o 13:00 w piątki.
Dlatego wyprawy trwały zawsze dwa tygodnie, bo tydzień to za mało a trzy tygodnie za dużo.

[zdzicho alboom II]

W Sofii byłem wiele wiele razy i ani razu nie miałem dobrych wspomnień.
Kiedyś bardzo dawno temu, tzn. w latach 1985 -1988, byłem w Sofii 8 razy tzn. 4 razy po 2 razy w roku tranzytem do Grecji. Jeździłem wtedy wczesną jesienią na 2 miesiące do Grecji na zbiór jabłek. A że podróż do krajów kapitalistycznych była skomplikowana i droga, trzeba było jechać przez Demoludy. Miałem zawsze przy sobie ok. 100 lewa chyba, nie pamiętam jak je kupowałem - chyba jakoś w banku.
Leciałem samolotem do Sofii (na powrót miałem tzw. bilet open), z Sofii pociągiem do Kułaty, w Kułacie przekraczałem granicę pieszo do Promachonas, a stamtąd już jako wolny człowiek stopem po Grecji.
Ach rozmarzyłem się.
Wracamy do Sofii niestety.
Z tamtych czasów Sofia kojarzy mi się głównie z taksówkami i z górami śmieci.
Bo z Sofii z lotniska na dworzec kolejowy zawsze jechałem taxi, bo chyba nie było jeszcze komunikacji miejskiej. Taksówkarze jak zobaczyli cudzoziemca to zawsze starali się wyciągnąć z niego jak najwięcej, pomagały częściowo moje tłumaczenia, że ja też jestem z Demoludów i że jedziemy na jednym wózku, ale nie zawsze pomagały.
Starałem się nie odchodzić daleko od dworca kolejowego, a tam już w jego najbliższej okolicy były góry śmieci.
To prawda, że jadąc do Sofii po 20 latach, byłem do niej uprzedzony, ale czy nie miałem powodów, zwłaszcza że w Sofii była akurat epidemia czerwonki z brudu oczywiście.
Afera z taksówkarzami powtórzyła się już podczas naszego pierwszego pobytu w Bułgarii , gdy wracając autobusem z Bańska do Sofii, niechcący dojechaliśmy na przedmieścia Sofii i kierowca autobusu ogłosił koniec jazdy – wysiadka. Na moje pytanie jak to, powiedział zadowolony „to jest Owcza Kupiel!” Było samo południe, z błękitnego nieba lał się żar spotęgowany jeszcze przez żar z rozgrzanych kół autobusu. Ta wiadomość spadła na mnie jak grom z błękitnego nieba. Nie było widać żadnej komunikacji oprócz kilku taksówek i kierowca autobusu pchał mnie w objęcia tych taksówkarzy, którzy już na nas czatowali. Przestrzegano mnie przedtem przed taksówkami w Sofii, mówiono, że najlepsze są żółte z napisem OK!, ale wszystkie były żółte owszem, ale żadna nie miała napisu OK! Rozpoczęliśmy pertraktacje cenowe. Jeden mówił, że zawiezie nas za 20 lewa do Central Awtogara, my na to że za drogo, namówili się między sobą, oferta była że za 8 lewa, upewniliśmy się kilka razy czy na pewno i wsiedliśmy. Taryfa biła mocno cały czas. Przy Lwim Moście powiedziałem, że tu wysiadamy. Proszę bardzo, 48 lewa i pokazał mi licznik i papiery 6 lewa za km razy 8 = 48 lewa i zablokował drzwi żebyśmy nie uciekli. (niepotrzebnie zresztą , bo mieliśmy bagaż w bagażniku). Oceniłem sytuację: tłumaczenie, że tyle nie mamy nic by nie pomogło, bo był bankomat w pobliżu, wezwanie policji też nie, bo to pewnie jedna klika, bić go ani niszczyć samochodu nie będę, bo jestem przecież kulturalnym człowiekiem. Zapłaciliśmy. Wypuścił nas i dał bagaż.
Brud wszędzie oczywiście że był.

[zdzicho alboom II]

W roku 2005 też jeszcze wyglądał jak ten sprzed 20 lat (teraz jest już nowy, ale nie miałem okazji go zwiedzić). Był zorganizowany w sposób całkowicie kuriozalny. Bilety w kierunku północnym sprzedawali na pierwszym piętrze, a w południowym w podziemiach. Polecieliśmy więc do podziemi. Zdecydowaliśmy się na pociąg do Kostenca o 16.55, cena biletu 3 lewa. Była 16.30. Pobiegliśmy szukać peronu 11G, znaleźliśmy go gdzieś daleko na peryferiach dworca. Na jednym torze stały 2 pociągi i każdy miał jechać w przeciwną stronę, a między nimi była tylko mała przerwa, na wagonach zaś nie było żadnych tabliczek z informacją o kierunku jazdy.
Podobne sytuacje pamiętałem z lat 80-tych. Ten horror jeszcze teraz mi się czasami śni. Dopytaliśmy o właściwy pociąg i wsiedliśmy w ostatniej chwili.

[zdzicho alboom II]

Sofijski dworzec autobusowy (Awtogara Central) Od roku 2006 jest nowy, przedtem w ogóle go nie było. Na nowo wybudowanym dworcu autobusowym na 1-szym piętrze jest kawiarnia, gdzie można usiąść i poczekać na autobus. Na dole jest poczekalnia i kasy biletowe. Jest też bardzo ciekawa toaleta (a właściwie dwie, po dwóch stronach poczekalni, czynne na zmianę) na żetony, które kupuje się za 50 stotinek u specjalnie zatrudnionej tam kobiety, wrzuca się żeton, uruchamia się taki system z prętami jak w metrze, a wyjście jest tą samą drogą w odwrotną stronę, tylko trzeba nacisnąć guzik już bez wrzucania żetonu. Powoduje to ciągłe zatory i jak ktoś bardzo musi, to łatwo przewidzieć co może się stać. Nie jestem pewny, ale ta toaleta jest chyba koedukacyjna. Jeszcze jedna dziwna dla cudzoziemca rzecz: jest mnóstwo różnych kas i każda z tych kas związana jest z przewoźnikiem, a nie z kierunkiem w którym chcemy się udać, a nam jest przecież wszystko jedno jaki przewoźnik nas przewiezie, a nie wiemy do której kasy się udać.

[zdzicho alboom II]

Bilety autobusowe z Sofii do Warszawy trzeba było w latach 2006 -2008 przed wyjazdem potwierdzić w biurze przewoźnika Touring, zdziwienie nasze było ogromne, bo dostaliśmy kwitki na bagaże i numery miejsc w autokarze, ale za to zostaliśmy pozbawieni paszportów na 2 godziny.
W roku 2009 wprowadzili w Touringu nowy system bukowania biletów na godzinę przed odjazdem, o którym my nie wiedzieliśmy. Musieliśmy jeszcze pochodzić po Sofii i przetrwać 3 godziny. Małgosia zauważyła, że miasto to opanowane jest przez drapieżne plemię i nie dostanie się tu bezinteresownego uprzejmego uśmiechu, uśmiech jest oznaką strachu, żeby go wywołać trzeba być silnym i pewnym siebie. Na ulicy, w barze, na chodnikach panuje prawo dżungli. Przyszliśmy ponownie o 12:00, a przed Touringiem była już kolejka i dopiero po kłótni z pracownią przewoźnika dostaliśmy dobre miejsca.

[zdzicho alboom II]

W Sofii w dalszym ciągu są góry śmieci. To chyba po nich najłatwiej poznać, ze nic się nie zmieniło. A tuż po wjeździe do Sofii od strony Kałotiny jest obozowisko cygańskie utworzone przy górze śmieci tuż przy drodze.
No i sprawa złodziejstwa. W 2005 r. po wyjściu z tej taksówki portfel włożyłem, zaaferowany, do tylnej kieszeni spodni. Po przejściu kilku kroków napadł na mnie jakiś chłopak i chciał otworzyć mi kieszeń w biały dzień, przepędziłem go na szczęście i uratowałem portfel.
Jeszcze o noclegu w 2005 roku.
Nocowaliśmy w najtańszym chyba hotelu w mieście - Chance na Bulwarze Kniaginia Maria Luiza. Dostaliśmy pokój po 11 lewa od osoby. Łazienka była jedna na piętro, czyli razem trzy, ale w każdej czegoś brakowało a to zalana wodą, a to urwane sitko od prysznica. Po powrocie wieczorem do pokoju nie było światła, nie pomogła interwencja u szefa i zmiana żarówki, musieliśmy przenieść się do innego pokoju. Wyszedłem jeszcze sam wieczorem na Awtogara sprawdzić czy rano jest na pewno autobus do Warszawy. Biuro co prawda było nieczynne ale z rozkładu jazdy wynikało, że jest o 8.30. W drodze powrotnej pod naszym hotelem zaczepiła mnie nieco roznegliżowana dziewczyna oferując swoje usługi za 50 lewa za godzinę. Wytłumaczyłem, że chętnie ale mieszkam z córką, potem z okna, wychodzącego na ulicę obserwowaliśmy jeszcze metody ich pracy. Trudno było zasnąć, bo jechały hałaśliwe tramwaje.
Na zakończenie jeszcze raz o toalecie. Zwiedzając miasto w 2005 roku zapragnąłem skorzystać z toalety na placu w centrum. Chociaż czułem wielka potrzebę, najpierw musiałem zapłacić 30 stotinek za mały kawałek szarego papieru. Chciałem zapłacić 1 lewa, aby dostać tego papieru więcej. Usłyszałem „O nie, to nie Europa to jest Bułgaria!”
Trudno się chyba dziwić, że w Sofii źle się zawsze czułem.
Dlatego od 2006 roku zmieniliśmy przewoźnika i wyjeżdżaliśmy z Sofii o 13:00, aby w niej nie nocować.

[zdzicho alboom II]

To jest jakaś ruina w centrum Sofii w 2006 roku.




Budowla, jakich w Turcji jest pełno, w Sofii też jest. Tutaj w dwóch różnych ujęciach.

[zdzicho alboom II]

Stara budowla.


Nowoczesna budowla.

[jacky]

Sofijski dworzec autobusowy (Awtogara Central) Od roku 2006 jest nowy, przedtem w ogóle go nie było.
Jeszcze jedna dziwna dla cudzoziemca rzecz: jest mnóstwo różnych kas i każda z tych kas związana jest z przewoźnikiem, a nie z kierunkiem w którym chcemy się udać, a nam jest przecież wszystko jedno jaki przewoźnik nas przewiezie, a nie wiemy do której kasy się udać.

warto uzupełnić, ów nowy dworzec wygląda imponująco...

na zewnątrz...
a zakres usług znajdziecie ne jego stronce, klikając tutaj ...
a to że na dworcu są kasy różnych przewoźników - tak to się stało po rozwaleniu monopolu jedynego "państwowego"...

[zdzicho alboom II]

Cofnąć się muszę w czasie i w przestrzeni, aby napisać coś z notatek.

Rok 2005.
O 8:30 wyjeżdżamy autokarem bułgarskiej firmy Group z Dworca Zachodniego w Warszawie. Autokar jest japoński 20-letni. Jaki jest stan mechanizmów wewnętrznych to się dopiero okaże, póki co jedziemy sprawnie. W Częstochowie dosiadają się dwie dziewczyny, mają na sobie górskie buty, więc postanawiam do nich zagadać przy najbliższej okazji. W Krakowie wsiada znajoma z forum, z młodszą siostrą i przeogromną walizą - jadą nad morze. Nie jest to dla mnie zaskoczeniem, zgadaliśmy się wszak wcześniej na forum. Zgłaszam się do niej zaraz po odjeździe z Krakowa, witamy się, po raz pierwszy rozmawiamy „na żywo”. Okazuje się, że ma miejsce zaraz koło dziewczyn z Częstochowy.
W miłym towarzystwie podróż mija szybko. Wieczorem przekraczamy granicę Chyżne- Trstena
Noc była ciężka ze względu na ciągłe kontrole graniczne. Budzę się ostatecznie na postoju w Serbii. Zagaduję do dziewczyn z Częstochowy. Rzeczywiście jadą w góry Riła i Pirin, a ich pierwszym celem jest Musała. To się pokrywa z naszymi planami. Udaje mi się przekonać dziewczyny, a zwłaszcza tę mniejszą, która, jak mniemam, jest kierowniczką wyprawy, aby z Sofii nie jechały autobusem do Samokowa, tylko pociągiem do Kostenca, tak jak my to zaplanowaliśmy.. Zabawne jest, że wszystkie dziewczyny mają na imię Agnieszka.
Do Sofii przyjeżdżamy około 16:00.
Agnieszki górskie mają zamiar wymienić dolary na lewa, więc Agnieszka morska szybko obiega wszystkie okoliczne budki, ale kantoru nigdzie nie ma. Decyduję się pożyczyć im na bilety, bo przezornie wzięliśmy 80 lewa gotówką. Resztę lewa wypłacimy z bankomatu w Kostencu.