Kuchnia regionalna i zwyczaje

[Natasza]

Świętokrzyska kuchnia szybko się odradza. W regionie jest coraz więcej akcji przypominających stare przepisy.
Szare kluski, garus czy smolcorze to dawne potrawy świętokrzyskiej kuchni. Ich smak musimy odkrywać na nowo, bowiem dawno wyparły je z naszych stołów pizza, kebab i hamburgery. Na szczęście dużo się dzieje w sprawie promowania naszych regionalnych potraw.

Kuchnia to znaczący element tradycji i kultury, a często także ważny wyróżnik tożsamości regionu. Coraz więcej osób docenia jej walory. Czy istnieje takie zjawisko jak kuchnia świętokrzyska? Znawcy kuchni mówią zgodnie - oczywiście.

Tradycyjna kuchnia przetrwała głównie na wsi. Świętokrzyska wieś była biedna, więc potrawy były proste, powstawały głównie z produktów roślinnych: kapusty, ziemniaków, owoców. Dania codzienne różniły się od odświętnych tylko okrasą zrobioną z boczku lub częściej ze słoniny.

Najbardziej popularna na Kielecczyźnie była i jest zupa z żurem, nazywana zalewajką. Jej nazwa pochodzi od sposobu gotowania potrawy, czyli zalewania barszczem ugotowanych, pokrojonych w kostkę ziemniaków, z których nie odlewa się wody. W odróżnieniu od innych żurków nie dodawało się śmietany, kiełbasy ani jajek, czasem tylko cebulę lub grzyby i skwarki ze słoniny.

Codziennymi potrawami w regionie świętokrzyskim była parzybroda: ugotowane ziemniaki, wymieszane z ugotowaną kiszoną kapustą i skwarkami ze słoniny, latem garus: owocowa zupa podawana z okraszonymi ziemniakami, goły czyli gotowane kluski z tartych surowych ziemniaków podawane je ze skwarkami lub zsiadłym mlekiem.

Gdzie możemy zjeść dobre tradycyjne świętokrzyskie potrawy? Zalewajkę niemal wszędzie. Co prawda wszędzie jest inna, ale lepszy rydz niż nic. Inne dania dopiero pojawiają się w menu rastauracji. Trzeba ich raczej szukać w gospodarstwach agroturystycznych, gdzie można o ich przygotowanie poprosić, lub na festynach, gdzie potrawy przygotowują panie z kół gospodyń wiejskich. Zanim więc regionalne potrawy osadzonych głęboko w polskiej tradycji i od lat robione tymi samymi metodami i według tych samych receptur pojawią się na restauracyjnych stołach – spróbujmy przygotować je w domu, by nie odeszły w zapomnienie, wyparte przez "szybką” przemysłową żywność. Prosty przepis - bardzo proszę: szare kluski na obiad – obrane ziemniaki trzemy na tarce, odlewamy nadmiar soku. Dodajemy jajko, sól, trochę mąki. Dość gęste ciasto kładziemy łyżką na wrzątek. Krasimy słoniną i posypujemy białym serem. Drugie danie – pycha.

[Natasza]

Drągoły” czyli pierogi z bobem
Pierogi z bobem są daniem, które zwyciężyło podczas pierwszej edycji konkursu na Najsmaczniejszą Tradycyjną Potrawę Powiatu Kieleckiego w 2008 roku (danie wykonała mieszkanka Bęczkowa w gminie Górno, Pani Ewa Siudajewska). Drągoły były daniem, które jadł Pan Prezydent Bronisław Komorowski przy okazji wizyty w Kielcach we wrześniu 2012 (uroczyste otwarcie 20 jubileuszowego Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego).
Składniki: 1 kilogram mąki z dodatkiem otrąb pszennych, 2 jajka, 1 kilogram bobu, pół litra oleju, pieprz, sól, nać kopru lub pietruszki, ząbek czosnku i mała cebulka.
Farsz: ugotowany bob i czosnek przekręcić przez maszynkę, na oleju zarumienić cebulę, do masy bobowej wlać połowę tłuszczu, dodać pieprz i sól do smaku. Dokładnie wymieszać.
Ciasto: z mąki, wody, jajek wyrobić na stolnicy ciasto na pierogi. Rozwałkować na małe krążki, na nie włożyć łyżkę farszu i lepić pierogi. Potem na osoloną wodę włożyć i gotować aż ciasto zmięknie. Wyłożyć, okrasić resztą tłuszczu, posypać zieleniną.

[Natasza]

„Pasternocek”
(pasztet wegetariański z pasternaku).

Składniki
pasternak lub seler, czerstwy chleb, cebula, jajka,
sól, pieprz, zielona pietruszka lub pokrzywa,
mogą być również zioła
Sposób przygotowania
Pasternak (seler) ugotować, chleb namoczyć
w mleku, cebulę drobno pokroić i zrumienić.
Ugotowany pasternak skręcić w maszynce razem
z odciśniętym chlebem, dodać jajka, doprawić do
smaku. Piec 45 minut.

[Natasza]

„Zalewajka świętokrzyska”
Zupa ta została wpisana w 2006 roku na Listę Produktów Tradycyjnych.
Nazwa zupy pochodzi od sposobu gotowania potrawy, bowiem, według dawnych receptur, ugotowane, pokrojone w kostkę ziemniaki, z których nie odlewało się wody, zalewało się barszczem.
Zalewajka po raz pierwszy pojawiła się w Łodzi w drugiej połowie XIX w., gdzie mówiono o niej: „O zalewajko, potraw królowo kto ciebie jada, ten czuje się zdrowo”.
Była to potrawa chłopska, ze względu na swą prostotę i sytość. Z czasem zaczęła być też popularna w kieleckim i na Kujawach. Jest to zupa wciąż bardzo popularna w województwie świętokrzyskim, a przepis na nią przechodzi z pokolenia na pokolenie. Są regiony, gdzie dodaje się do niej czosnek, smażoną cebulę i kiełbasę, majeranek, czy też gotowane jajka.

Składniki: 75dag ziemniaków; butelka żuru 0,5l; 2 średnie cebule; 4 ząbki czosnku; 20dag kiełbasy wędzonej lub białej albo boczku wędzonego (wkładka); śmietana; liść laurowy;ziele angielskie (3-4) ziarenka; sól i pieprz do smaku; słonina do kraszenia (ok. 5dag); 2-3 kapelusze grzybów suszonych (niekoniecznie)

Ziemniaki obieramy i kroimy w kostkę, cebulę i czosnek siekamy. Do garnka z gotującą wodą wkładamy ziemniaki, kiełbasę lub boczek wędzony w kawałkach, cebulę, liść laurowy, ziele angielskie i (ewentualnie) namoczone wcześniej grzyby.
Żur dokładnie mieszamy z 3-4 łyżkami śmietany, dodajemy posiekany czosnek. Gdy ziemniaki będą jeszcze lekko twarde wlewamy przygotowaną wcześniej mieszankę (żur + śmietana + czosnek).
Przyprawiamy do smaku solą i pieprzem. Pokraszoną zarumienioną słoninką zalewajkę świętokrzyską serwujemy w głębokich talerzach. Z chlebem lub bez.

[Natasza]

„Prazoki”
„Prazoki” zostały wpisane na listę produktów tradycyjnych 03.09.2007.
Składniki:
- ok. 1 kg obranych ziemniaków,
- 1 szklanka mąki pszennej,
- 1 łyżka płaska soli,
- woda do gotowania (ilość wody ok. 2 cm nad poziomem ziemniaków),
- słonina i cebula (ilość wg uznania).
Wykonanie:
Obrane ziemniaki zalać zimną lub wrzącą wodą, posolić i gotować ok. 10–15 minut (na półmiękko). Następnie wsypać szklankę mąki w formie kopczyka na powierzchnię ziemniaków, przykryć pokrywką i dalej gotować na wolnym ogniu aż ziemniaki będą miękkie, a 3/4 mąki pochłonie woda z gotowanych ziemniaków. Odcedzić resztę wody z ziemniaków (najlepiej do osobnego naczynia, bo może być potrzebna).
Całość ubijać drewnianą pałką (lub ubijakiem do ziemniaków) tak długo, aż powstanie jednolita, pulchna masa ziemniaczano-mączna, która będzie odchodzić od brzegów garnka. Gdyby zdarzyło się, że prazoki będą za suche i z widocznymi drobinkami mąki, należy dolać trochę wody z odcedzenia i dalej ubijać. Słoninę pokroić w kostkę, usmażyć, pod koniec smażenia dodać cebulę również pokrojoną w kostkę, zeszklić.
Łyżkę maczać w tłuszczu i delikatnie, poprzez szarpanie łyżką masy w garnku, formować z masy swego rodzaju rozety. Przekładać na półmisek lub bezpośrednio porcjować na talerze płytkie. Za każdym razem łyżka musi być maczana w tłuszczu, aby nie przywierała do masy, gdyż to między innymi decyduje o charakterystycznym wyglądzie prazoków. Krasić obficie skwarkami ze słoniny.

[Natasza]

MAJ

Piknik Archeologiczny „Rydno"
miejsce: Wąchock nad zalewem (przy granicy Rezerwatu Archeologicznego Rydno)
Piknik Archeologiczny jest poświęcony epoce kamienia - czasom, kiedy Rydno było swoistą „stolicą" Europy Środkowej. Celem imprezy jest możliwie pełne przybliżenie uczestnikom wiedzy o życiu prehistorycznych mieszkańców rezerwatu. W programie pikniku znajdują się prelekcje, prezentacje, pokazy i wystawy na temat Rezerwatu Archeologicznego Rydno. Można obejrzeć także proces wytwarzania i zastosowania „krwicy" - barwnika mineralnego otrzymywanego z hematytu i narzędzi z krzemienia czekoladowego, rekonstrukcje chat-ziemianek różnych typów z epoki kamienia, prezentację rekonstrukcji ubiorów, pokazy i samodzielne próby: obróbki skóry, kości i rogu, plecionkarstwa, tkania, wytwarzania naczyń glinianych, przyrządzania „prehistorycznych" potraw, używania prehistorycznej broni myśliwskiej oraz pokaz pracy archeologów.
Organizatorzy:
Oddział Międzyszkolny PTTK
ul. Kielecka 3, 27-200 Starachowice
tel. 661 559 505
http://www.starachowice.pttk.pl/www.rydno.com
Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury ul. Kościelna 7,
27-215 Wąchock
tel. 41 271 50 33

Jarmark Świętokrzyski na Świętym Krzyżu
miejsce: Święty Krzyż
Podczas imprezy mozna cofnąć sie w czasie o jakieś tysiąc lat i zobaczyć w jaki sposób mnisi na Świętym Krzyżu przepędzali czarownice. Można spróbować jakie potrawy jadali wtedy mieszkańcy naszego regionu oraz zobaczyć kramy kowalskie, bednarskie, garncarskie, zielarskie, rzeźbiarskie, kamieniarskie, stolarskie i pszczelarskie. Atrakcją są występy ludowych zespołów muzycznych i tanecznych.
Organizator:
Starostwo Powiatowe w Kielcach
al. IX Wieków Kielc 3,
25-516 Kielce
tel. 41 344 54 29, 41 342 13 07
www.powiat.kielce.pl

Międzynarodowy Turniej Rycerski o Szablę Krzysztofa Baldwina Ossolińskiego
miejsce: zamek Krzyżtopór w Ujeździe
Od wielu lat, w maju, ożywają mury potężnego zamku Krzyżtopór, który według legendy posiadał tyle okien ile dni w roku, tyle komnat ile tygodni, tyle wielkich sal ile miesięcy oraz tyle baszt ile pór roku. Na zamek przybywają setki rycerzy by walczyć w turnieju o szablę Krzysztofa Baldwina Ossolińskiego – właściciela zamku. Zmagają się konno, pieszo, pojedynczo lub grupami, wykazując niebywałą sprawność i umiejętność władania bronią. Dodatkową atrakcją turnieju są pokazy dawnych tańców dworskich oraz pokaz sztucznych ogni odbywający się na zakończenie imprezy.
Organizatorzy:
Instytucja Kultury Zamek Krzyżtopór w Ujeździe
Ujazd 73, 27-570 Iwaniska
tel. 15 860 11 33
www.krzyztopor.org.pl
Urząd Gminy Iwaniska Rynek 3
27-570 Iwaniska tel. 15 860 1254
www.ug.iwaniska.home.pl

Międzynarodowe Buskie Spotkania z Folklorem
miejsce: Busko-Zdrój
Międzynarodowe Spotkania z Folklorem w Busku-Zdroju to przegląd kapel, solistów, instrumentalistów i zespołów obrzędowych kultywujących tradycje twórczości ludowej. Na scenie w buskim parku zdrojowym spotykają się zespoły nie tylko z naszego regionu, ale z całego kraju i zagranicy, w tym m.in. Węgier, Ukrainy, Danii, Szwecji, Białorusi i Litwy. Tradycyjne ludowe stroje, barwne spódnice, zapaski i korale wirujące w tańcu, śpiewy, przyśpiewki i gwizdy są nie lada atrakcją dla turystów i kuracjuszy licznie odwiedzających Busko-Zdrój.
Organizator:
Wojewódzki Dom Kultury im. Józefa Piłsudskiego ul. Ściegiennego 2
25-033 Kielce
tel. 41 361 24 10
www.wdk-kielce.pl

[Natasza]

Czerwiec
Wytopki Ołowiu
miejsce: Park Etnograficzny w Tokarni
Impreza plenerowa odbywająca się w Parku Etnograficznym w Tokarni nawiązująca swoim charakterem do wielowiekowej tradycji górnictwa kruszcowego w okolicach Chęcin. W czasie festynu odbywa się pokaz wytopu ołowiu, z którego następnie bite są pamiątkowe medale. Dodatkową atrakcją są występy zespołów artystycznych, wielki kiermasz sztuki ludowej i pokaz pędzenia dziegciu. W otoczeniu zabytkowych obiektów Parku Etnograficznego pracują bednarze, plecionkarze, garncarze i przedstawiciele innych, ginących już zawodów. Organizatorzy wytopków zadbali także by uczestnicy imprezy mogli spróbować potraw kuchni regionalnej.
Organizator:
Muzeum Wsi Kieleckiej
ul. Jana Pawła II 6
25-025 Kielce
tel. 41 344 92 97
www.mwk.com.pl

Dzień Świętokrzyskiej Truskawki
miejsce: Bieliny
Dzień Świętokrzyskiej Truskawki to tradycyjne i najważniejsze święto w Gminie Bieliny. To uroczystość podsumowująca ciężki czas pracy na roli i trudu rolników wkładanego w uprawę tych słodkich owoców. Każdego roku festyn przyciąga tysiące widzów zachęconych dobrą zabawą i towarzyszącymi jej licznymi atrakcjami dla dzieci i dorosłych, kiermaszem twórców ludowych, występami artystów nie tylko z terenu gminy, ale również gwiazd znanych w całej Polski. Tego dnia króluje oczywiście truskawka - jest główną bohaterką konkursów kulinarnych i Mistrzostw Świata w Szypułkowaniu Truskawek. Niezwykły smak i zapach bielińskiej truskawki towarzyszy imprezie przez cały dzień aż do późnych godzin nocnych.
Organizatorzy:
Gminne Centrum Kultury i Sportu w Bielinach, Urząd Gminy Bieliny,
„Lokalna Grupa Działania - Wokół Łysej Góry"
tel. 41 302 50 94 wew. 206, 218, fax 41 302 61 07
e-mail: turystyka@bieliny.pl, kultura@bieliny.pl

Piknik Gombrowiczowski
miejsce: Ostrowiec Świętokrzyski
Piknik powstał z myślą o miłośnikach talentu i twórczości Witolda Gombrowicza, powieściopisarza, dramaturga i eseisty, twórcy „Ferdydurke" czy „Ślubu". Punktem centralnym ósmej edycji pikniku będzie dziedziniec dawnego Browaru Saskich w Ostrowcu Świętokrzyskim. W ramach imprezy odbędą się warsztaty teatralne, które poprowadzi Leszek Mądzik. Podczas imprezy odbędzie się również kolejna edycja konkursu literackiego na esej inspirowany twórczością Gombrowicza.
Organizator:
Miejskie Centrum Kultury
ul. Siennieńska 54
27-400 Ostrowiec Świętokrzyski
tel. 41 262 48 52, 41 247 65 80
www.piknikgombrowiczowski.pl

„Świętokrzyskie Święto Chleba"
miejsce: Park Etnograficzny w Tokarni
Ideą imprezy jest szeroko rozumiana promocja wytwórców, rzemieślników piekarzy i cukierników. Podczas święta odbywają się pokazy wypieku chleba z poczęstunkiem i degustacją, prezentacje maszyn rolniczych związanych z uprawą, zbiorem i przerobem zbóż, prezentacje firm związanych z piekarnictwem i cukiernictwem. Tradycyjnie na terenie skansenu odbywają się pokazy i kiermasz tradycyjnych rzemiosł, „Dawne *** i zabawy ludowe" - atrakcja dla dzieci, a uzupełnieniem są występy ludowych zespołów śpiewaczych.
Organizator:
Muzeum Wsi Kieleckiej
ul. Jana Pawła II 6
25-025 Kielce
tel. 41 344 92 97
www.mwk.com.pl
Współorganizator:
Cech Rzemiosł i Przedsiębiorców Branży Spożywczej w Kielcach

Spotkania z Kulturą Żydowską w Chmielniku
miejsce: Chmielnik
„Spotkania z Kulturą Żydowską" to próba odtworzenia dawnego wyglądu i klimatu żydowskiego miasteczka, przyczyniająca się do wzmocnienia identyfikacji z miejscem pochodzenia, jego dziedzictwem kulturowym oraz wieloletnim procesem przenikania się kultur. Podczas „Spotkań" na uliczkach Chmielnika wokół synagogi rozstawione są stylowe stoiska, na których prezentowane są: ceramika, rzeźba i malarstwo. Uczestnicy imprezy mają możliwość degustacji potraw kuchni żydowskiej oraz posłuchania zespołów artystycznych prezentujących sztukę kultury żydowskiej.
Organizatorzy: Urząd Miasta i Gminy
Chmielnik, pl. Kościelny 5
26-020 Chmielnik
tel. 41 354 32 73
www.chmielnik.com
Chmielnickie Centrum Kultury
ul. Starobuska 10
26-020 Chmielnik
tel. 41 354 23 97
www.chmielnickie.ck.prv.pl

Święto Kielc
miejsce: Kielce
W czasie trzech czerwcowych dni Kielce tętnią życiem kulturalnym i artystycznym. A to za sprawą odbywających się z okazji Święta Kielc koncertów, festynów i imprez plenerowych. Do późnych godzin wieczornych czynne są muzea, domy kultury, galerie i wystawy. Organizowane są też imprezy sportowe i rekreacyjne, do uczestnictwa w których zapraszane są całe rodziny. Ogromnym zainteresowaniem cieszy się jarmark świętokrzyski. Kramy rozstawione są w centrum miasta wzdłuż głównego deptaka - ul. Sienkiewicza. Kulminacją imprezy jest wielki pokaz ogni sztucznych.
Organizator:
Urząd Miasta Kielce
Rynek 1
25-303 Kielce
tel. 41 367 60 00
www.um.kielce.pl

[Natasza]

Lipiec
Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej w Jędrzejowie
miejsce: Jędrzejów

W wakacyjne sobotnie wieczory kościół w klasztorze o.o.Cystersów w Jędrzejowie rozbrzmiewa wspaniałą muzyką organową i kameralną. Organizowany co roku w tym niezwykłym miejscu festiwal jest okazją do posłuchania wielu znakomitych artystów. Dotychczas wystąpili między innymi organiści: Jerzy Perucki, Mario Duella, Michel Colin, soliści: Wiesław Ochman, Teresa Żylis-Gara, Marek Torzewski, oraz dyrygenci i kompozytorzy: Jerzy Maksymiuk, Krzysztof Penderecki, Henryk Mikołaj Górecki. Każdego roku, z najodleglejszych zakątków, na festiwal przybywa wiele osób, by posłuchać muzyki wydobywanej po mistrzowsku z przepięknie brzmiących, pochodzących z połowy XVIII wieku jędrzejowskich organów.
Organizatorzy:
Fundacja im. Mikołaja z Radomia
ul. Malczewskiego 10d/3
26-610 Radom
tel. 601 30 64 83
Jędrzejowskie Towarzystwo Kulturalno-Naukowe ul. Przypkowskiego 45/5
28-300 Jędrzejów
tel. 41 386 55 60
Archiopactwo Cystersów w Jędrzejowie
ul. Klasztorna 20
28-300 Jędrzejów

Jarmark Jagielloński oraz Międzynarodowy Turniej Rycerski o Miecz Zawiszy Czarnego
miejsce: Sandomierz

Międzynarodowy Turniej Rycerski o Miecz Zawiszy Czarnego z Garbowa, który odbywa się rokrocznie w Sandomierzu obejmuje między innymi turnieje łucznicze, kusznicze, walki pieszych, walki na miecze i topory, turniej bardów i tancerzy wraz z dworskim balem oraz parady dworu Księstwa Sandomierskiego i chorągwi wojsk sandomierskich. Turniejowi towarzyszą pokazy konne, „żywe szachy" i muzyka z epoki, czyli wszystko to, co decyduje o klimacie czasów rycerskich. Tytułowym bohaterem turnieju jest pochodzący z pobliskiego Garbowa najznakomitszy rycerz średniowiecznej Europy Zawisza Czarny. Podczas „Jarmarku Jagiellońskiego" będzie można obejrzeć m.in. liczne stoiska rękodzieła artystycznego twórców z różnych zakątków Polski.
Organizator:
Urząd Miejski w Sandomierzu
Plac Poniatowskiego 3
27-600 Sandomierz
tel. 15 644 01 33
e-mail: oswiata@um.sandomierz.pl,ekis@um.sandomierz.pl
Współorganizator:
Chorągiew Rycerstwa Ziemi Sandomierskiej
www.rycerstwo.sandomierskie.pl


Międzynarodowy Festiwal Muzyczny im. Krystyny Jamroz
miejsce: Busko-Zdrój

Patronką festiwalu jest Krystyna Jamroz, śpiewaczka operowa urodzona w Busku-Zdroju. Każdego roku do tej pięknej miejscowości uzdrowiskowej przybywają wielcy artyści z całego świata by promować klasyków muzyki. W programie imprezy znajdują się koncerty symfoniczne, kameralne, recitale i oraz koncerty z muzyką łatwą, lekką i przyjemną dla ucha. Festiwal jest wielką atrakcją nie tylko dla kuracjuszy przebywających w tym czasie w uzdrowisku.
Organizator:
Buskie Samorządowe Centrum Kultury
al. Mickiewicza 22
28-100 Busko-Zdrój
tel. 41 378 23 19

Harcerski Festiwal Kultury Młodzieży Szkolnej
miejsce: Kielce

Kilkuset uczestników - soliści oraz zespoły wokalne, muzyczno– wokalne, zespoły instrumentalne, teatrzyki lalkowe i teatry, zespoły folklorystyczne, rewie taneczne, zespoły tańca nowoczesnego - przybywa co roku do Kielc na słynny w całej Polsce festiwal. 2 tygodnie spędzone w Kielcach i najbliższych okolicach wypełnione są warsztatami artystycznymi prowadzonymi są we wszystkich wyżej wymienionych dyscyplinach artystycznych i z podziałem na zróżnicowane grupy wiekowe. Harcerski Festiwal Kultury Młodzieży Szkolnej to połączenie wakacyjnego wypoczynku z doskonaleniem umiejętności artystycznych jego uczestników i zdobywaniem nagród festiwalowych: Brązowych, Srebrnych i Złotych „Jodeł". Ogromną atrakcją na zakończone jest koncert laureatów.
Organizator:
ZHP Chorągiew Kielecka
ul. Sienkiewicza 38
25-007 Kielce
tel. 41 344 65 55
www.kielecka.zhp.pl

Pod urokiem czarownicy „Wyprawa po ziele świętego Jana"
miejsce: Huta Szklana

„Pod urokiem czarownicy - wyprawa po ziele świętego Jana" to impreza, która rok rocznie odbywała się obok zabytkowej chałupy w Kakoninie. W 2010 roku wydarzenie to wyjątkowo odbędzie się na parkingu w Hucie Szklanej przy wejściu do Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Właśnie tu spotkają się wszyscy, dla których spotkanie z kulturą świętokrzyską to prawdziwa przyjemność. A dla aktywnych organizowane są *** terenowe z cyklu: Kraina Legend Świętokrzyskich. Na scenie wystąpią działające na terenie gminy zespoły młodzieżowe i folklorystyczne.
Organizatorzy:
Gminne Centrum Kultury i Sportu w Bielinach, Urząd Gminy Bieliny,
„Lokalna Grupa Działania - Wokół Łysej Góry"
tel. 41 302 50 94 wew. 206, 218, fax 41 302 61 07
e-mail: turystyka@bieliny.pl, kultura@bieliny.pl

Chałupkowe Garncynki
miejsce: Chałupki k. Morawicy

Chałupki to mała wieś niedaleko Morawicy słynąca z tradycji garncarskich sięgających połowy XVI wieku. W przeszłości całe rodziny zajmowały się tu produkcją wyrobów z gliny, a tajniki toczenia garnków przekazywane były z pokolenia na pokolenie. Z gliny wykonywano artykuły codziennego użytku - wazony, garnki czy popularne na wsi dwojaki i trojaki, ale także zabawki i przedmioty artystyczne. „Chałupkowe Garncynki" to festyn, w czasie którego można zobaczyć nie tylko pracę garncarza, a także samemu spróbować tej trudnej sztuki wykonania przedmiotu z gliny. Na licznych stoiskach dostępne są także gotowe wyroby, a imprezę umilają występy zespołów artystycznych.
Organizator:
Urząd Gminy w Morawicy
ul. Kielecka 38
26-026 Morawica
tel. 41 30140 38
www.morawica.pl

Turniej Rycerski o Miecz Króla Kazimierza Wielkiego
miejsce: Szydłów

Szydłów to jedyna w województwie świętokrzyskim miejscowość gdzie zachowały się średniowieczne mury obronne wraz z Bramą Krakowską. Jak przed dawnymi laty zjadą do Szydłowa rycerze, którzy staną w szranki ze swymi przeciwnikami. Na szydłowskim zamku odbędą się bitwy, potyczki i konkursy strzeleckie z udziałem rycerstwa z różnych epok historycznych. Jedną z głównych atrakcji będzie bitwa o zamek. W 2010 roku przewodnim motywem turnieju będzie 700-lecie urodzin króla Kazimierza Wielkiego.
Organizatorzy:
Gminne Centrum Kultury w Szydłowie
ul. Targowa 3
28-225 Szydłów
tel. 41 354 53 13
Urząd Gminy w Szydłowie
ul. Rynek 2
28-225 Szydłów
tel./fax 41 354 51 25
www.szydlow.pl

[Natasza]

Sierpień

Festiwal „Muzyka w Sandomierzu"
miejsce: Zamek Królewski w Sandomierzu
W najpiękniejszych miejscach sandomierskiego grodu zabrzmi muzyka klasyczna, oratoryjna, operowa, cerkiewna, filmowa, popularna oraz folkowa. Festiwal z roku na rok przyciągający coraz szerszą publiczność, to nie tylko gratka dla melomanów. Organizatorzy dbają o to, aby w programie festiwalu oprócz dzieł wybitnych kompoŹzytorów muzyki poważnej znalazły się również współczesne kompozycje i wykonawcy „lżejszego" kalibru. Tradycją festiwalu stał się koncert młodych talentów „Cudowne dzieci".
Organizatorzy:
Urząd Miejski w Sandomierzu
plac Poniatowskiego 3
27-600 Sandomierz
tel. 15 644 01 33
e-mail: oswiata@um.sandomierz.pl
Sandomierskie Centrum Kultury Rynek 25/26,
27-600 Sandomierz
tel. 15 832 29 64, 600 331 837
e-mail: biuro@sckultu.pl


Odpust Klasztorny
Miejsce: Rytwiany
Odpust Klasztorny w Rytwianach odbywa się w dniu Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Gromadzi kilkunastotysięczną rzeszę wiernych, pielgrzymów i turystów z kraju i zagranicy. Uroczysta msza święta rozpoczyna całodzienny festyn rodzinny, który podzielony jest na dwie części - przedpołudniową odbywającą się w Pustelni Złotego Lasu i popołudniową przy Hotelu „Rytwiany". Liczne kramy odpustowe, występy artystyczne i szereg atrakcji zapewniają całodzienną wszystkim rozrywkę.
Organizator:
Relaksacyjno-Kontemplacyjne Centrum Terapeutyczne „Pustelnia Złotego Lasu" w Rytwianach
ul. Klasztorna 25
28-236 Rytwiany
tel./fax. 15 864 77 95
www.pustelnia.com.pl

Święto Śliwki
miejsce: Szydłów
Szydłów uznawany jest za stolicę polskiej śliwki, a Święto Śliwki to swoiste sadowniŹcze dożynki. Impreza ma na celu promocję owoców z okolicznych sadów. Prezentowanych jest kilkanaście odmian śliwek, które można degustować, a także zakupić po atrakcyjnych cenach. Na licznych stoiskach można spotkać potrawy, których głównym składnikiem jest śliwka. Wśród gości odwiedzających Szydłów wzięciem cieszy się także nalewka „śliwowica" produkowana według starej receptury. Niezwykłą atrakcją jest pokaz suszenia owoców starodawną metodą ziemną na tzw. laskach. Imprezie towarzyszy wystawa nowoczesnego sprzętu rolniczego.
Organizatorzy:
Gminne Centrum Kultury w Szydłowie
ul. Targowa 3
28-225 Szydłów
tel. 041 354 53 13
Urząd Gminy w Szydłowie
ul. Rynek 2
28-225 Szydłów
tel./fax 041 354 51 25
www.szydlow.pl

Dymarki Świętokrzyskie
miejsce: Nowa Słupia
Dymarki Świętokrzyskie - to dwudniowa plenerowa impreza o charakterze kulturalno-edukacyjnym odbywająca się w Nowej Słupi. Główną atrakcją jest pokaz wytopu żelaza w piecach ziemnych metodą sprzed 2000 lat połączony z prezentacją wyników badań naukowych i zajęciami warsztatowymi prowadzonymi przez twórców i profesjonalistów pod nazwą „Człowiek i Żelazo w pierwszych wiekach naszej ery". W trakcie "dymarek" turyści oprócz unikatowego pokazu wytopu żelaza mogą nie tylko obejrzeć warsztaty rzemiosł dawnych, pokazy rękodzieła ludowego (kowali, garncarzy, rzeźbiarzy) i realia życia ludzi w II w n.e., ale i w nich uczestniczyć. Uzupełnieniem warsztatów są występy muzyków folkowych i ludowych.
Organizator:
Gminny Ośrodek Kultury w Nowej Słupi z siedzibą w Rudkach
ul. Staszica 8
26-006 Nowa Słupia
tel. 41 31 77 604
www.dymarki.pl

[Natasza]

Wrzesień

„W dzień św. Tekli ziemniaki będziem piekli"
miejsce: Dębno koło Rakowa
Odbywające się w Dębnie koło Rakowa święto co roku obchodzone jest w okolicach 23 września, kiedy to przypadają imieniny św. Tekli. Jest to okazja do wyśmienitej zabawy. Największą atrakcją imprezy jest, oczywiście, pieczenie w wielkich ogniskach ziemniaka - głównego bohatera festynu. Ponadto odbywają się: kiermasz potraw i produktów regionalnych, pokazy rękodzielnictwa, występy zespołów dziecięcych i ludowych, a na zakończenie obejrzeć można występ zaproszonej na święto gwiazdy polskiej estrady (w roku 2009 występował Andrzej „Piasek" Piaseczny).
Organizator:
Urząd Gminy w Rakowie, Centrum Kultury Fizycznej i Rozwoju Lokalnego
ul. Ogrodowa 1
26-035 Raków
tel. 41 353 50 18 wew. 15
www.rakow.pl


Wojewódzkie Święto Jabłkobrania „Europejskie Święto Jabłka - Obrazów 2010"
miejsce: Obrazów
Wojewódzkie Święto Jabłkobrania w Obrazowie to swoistego rodzaju dożynki sadownicze będące uwieńczeniem całorocznej pracy w sadach i ogrodach. W czasie jarmarku Jabłecznego zaprezentują się firmy działające w branży sadowniczej i przetwórstwa owocowo-warzywnego. W czasie święta będzie miała miejsce prezentacja historyczna: „Jabłko – źródło pokus i witamin na przestrzeni wieków" w wykonaniu Bractwa Rycerskiego Ziemi Sandomierskiej. Wśród licznych konkursów i zabaw będą otwarte mistrzostwa Polski w piciu soku jabłkowego.
Organizator:
Urząd Gminy w Obrazowie
Obrazów 84
27-641 Obrazów
tel. 15 836 51 62, fax 15 836 55 51
e-mail: ug.obrazow@pro.onet.pl

Świętokrzyski Piknik Jurajski
miejsce: Bałtów
Głównym celem imprezy jest propagowanie atrakcji turystycznych regionu świętokrzyskiego poprzez prezentację ośrodków muzealnych i środowisk twórczych. W trakcie trwania pikniku zainaugurowane zostaną m.in. obchody Dnia Paleontologa. Zaplanowane spotkania z paleontologiem będą miały charakter praktyczny - odbędą się bowiem wycieczki, w czasie których ich uczestnicy będą poszukiwali tropów dinozaura i skamieniałości. Podczas pikniku odbędą się także pokazy cięcia i szlifowania agatu oraz pokazy płukania złota. Będzie ****** rzemiosła i rękodzieła artystycznego, warsztaty garncarskie i wikliniarskie.
Organizator:
Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Krzemienny Krąg"
27-423 Bałtów 55
tel./fax 41 264 10 22
e-mail: biuro@krzemiennykrag.info
www.krzemiennykrag.info

Leśna Apteka
miejsce: Rytwiany
Leśna Apteka to kiermasz plenerowy naturalnych produktów leczniczych i zdrowotnych. Gromadzi producentów miodów, wyrobów pszczelarskich, zestawów ziół, herbat, nalewek, przetworów z owoców leśnych. Towarzyszą mu nieodłączne kramy, stoiska rodzimych rzemieślników, malarzy i rzeźbiarzy. Całość uzupełnia kuchnia polowa z grochówką wojskową.
Organizator:
Relaksacyjno-Kontemplacyjne Centrum Terapeutyczne „Pustelnia Złotego Lasu" w Rytwianach
ul. Klasztorna 25
28-236 Rytwiany
tel./fax 15 864 77 95
www.pustelnia.com.pl

[Natasza]

Październik

Hubertus Świętokrzyski w Tokarni
miejsce: Park Etnograficzny w Tokarni
Hubertus Świętokrzyski to święto myśliwych, leśników i jeźdźców. Nazwa imprezy pochodzi od imienia świętego Huberta - patrona polowań. Tego dnia w Parku Etnograficznym w Tokarni będzie można wziąć udział w pokazie tradycyjnej „pogoni za lisem", posłuchać koncertu muzyki myśliwskiej „Polowanie w sygnałach łowieckich", a także degustować pieczonego dzika. Imprezie towarzyszy wystawa trofeów myśliwskich i kiermasz akcesoriów łowieckich i sztuki ludowej. Dużym zainteresowaniem cieszą się także pokazy sokolników.
Organizator:
Muzeum Wsi Kieleckiej
ul. Jana Pawła II 6
25-025 Kielce tel. 41 344 92 97
www.mwk.com.pl

[Natasza]

Listopad

Zaduszki Jazzowe w Kielcach
miejsce: Kielce
Listopadowe Zaduszki Jazzowe gromadzą każdego roku w Pałacyku Tomasza Zielińskiego w Kielcach licznych miłośników tego gatunku muzyki. Na koncertach posłuchać można wielu znanych artystów ze świata jazzu. Dotychczas występowali tu między innymi: Włodzimierz Kiniorski, Jan Ptaszyn Wróblewski i Boba Jazz Band. Zaduszki Jazzowe, jak nazwa sugeruje, mają charakter nieco nastrojowy i refleksyjny, a najznakomitsi artyści poprzez swoją muzykę wspominają tych artystów, którzy odeszli, a których twórczość wciąż żyje w ich sercach.
Organizator:
Pałacyk Tomasza Zielińskiego
ul. Zamkowa 5
25-009 Kielce
tel. 41 368 20 53
www.kielcedst.net

Ogólnopolski Niezależny Przegląd Form Dokumentalnych NURT
miejsce: Kielce
Przegląd, odbywający się zawsze w listopadzie, jest podsumowaniem rocznej produkcji filmów dokumentalnych. Impreza pomaga w rozpowszechnianiu wartościowych form dokumentalnych, odnotowując i utrwalając przejawy życia społecznego i artystycznego w naszym kraju. Twórczość dokumentalna, jakże często zepchnięta na margines - choć ostatnio coraz mocniej wychodząca z cienia - również dzięki NURT-owi, sprawdza się w żywym kontakcie z publicznością, najczęściej młodą, żywo reagującą na przedstawiane obrazy. W ten sposób NURT wypełnia jakże istotną rolę edukacyjną w procesie wychowywania młodego pokolenia.
Organizator:
Kieleckie Centrum Kultury
pl. Moniuszki 2b
25-334 Kielce
tel. 41 344 40 32
www.kck.com.pl

[Natasza]

GRUDZIEŃ

Konkurs i wystawa pokonkursowa „Porównania"
Celem wystawy jest prezentacja twórczych osiągnięć profesjonalnych artystów plastyków związanych z Ziemią Sandomierską, absolwentów wyższych uczelni plastycznych i członków profesjonalnych związków twórczych. Artyści prezentują prace malarskie, rysunek, grafikę, rzeźbę, tkaninę, fotografię. W wystawie bierze udział ok. 40 artystów. Podczas jej trwania prowadzona jest działalność edukacyjna.
Organizator:
Biuro Wystaw Artystycznych
Rynek 11
27-600, Sandomierz
www.bwasandomierz.pl

[Natasza]

Przepisy kuchni regionalnej:
http://www.swietokrzyskie.org.pl/kuchnia-regionalna

[Natasza]

Poza zalewajką, na uwagę w kuchni kieleckiej zasługują także goły - to kluseczki z surowych, tartych ziemniaków. Ziemniaki po starciu i odsączeniu z nadmiaru wody mieszało się z jajkami, a następnie z otrzymanej masy formowało się małe kluseczki i gotowało w osolonym wrzątku. Goły były podawane albo z mlekiem, albo okraszone słoniną.
Pazibroda - kolejna potrawa z kuchni kieleckiej, jej składniki to ugotowane i utłuczone ziemniaki, zmieszane z gotowaną kapustą kiszoną i okraszone świeżo stopioną słoninką. Potrawa na wskroś prosta, tania i bardzo smaczna. Pazibroda jest potrawą podawaną na gorąco, a kiedyś była jednym posiłkiem, jaki zjadano w ciągu dnia w ubogich kieleckich regionach. A omasta była dawniej dodawana do pazibrody tylko w okresie świątecznym.
Dla odmiany, ale także z ziemniaków kieleckie gospodynie przygotowywały pyrkę - potrawę z tłuczonych ziemniaków, mąki pszennej i zsiadłego mleka - wszystko to, razem wymieszane, okraszone smażonym boczkiem (od święta), lub słoniną podsmażało się na patelni, doprawione solą i pieprzem.